🏘️ İmar Uygulamalarına Dayalı Alacak Davalarında Değer Tespiti | Geçici Madde 12 (6745 S.K.)
📅 Yürürlük Tarihi: 20.08.2016
📘 Dayanak: 6745 Sayılı Kanun, Madde 35
📌 İlgili Konu: 2981 sayılı İmar Affı Kanunu ve imar uygulamalarından doğan bedel artış/alacak davaları
📜 Geçici Madde 12 – Kanun Metni
“24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılan imar uygulamalarından doğan idarelerin taraf olduğu her türlü alacak ve bedel artırım davalarında taşınmazın değeri; uygulamanın tapuda tescil edildiği tarih değerlendirme tarihi olarak esas alınmak ve o tarihteki nitelikleri gözetilmek suretiyle tespit edilir.”
“Tespit edilen bu bedel, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) tablosu esas alınmak suretiyle dava tarihi itibarıyla güncellenir ve ortaya çıkan gerçek bedel hak sahibine ödenir.”
⚖️ Uygulama Kapsamı Nedir?
| Kapsam Altına Giren Durumlar | Açıklama |
|---|---|
| 🏠 2981 sayılı Kanuna göre yapılan imar uygulamaları | İmar affı kapsamında yapılmış düzenlemeler |
| 🏗️ 6785 sayılı İmar Kanunu’na dayalı işlemler | Eski imar uygulamaları ve sınır değişiklikleri |
| 💼 Bedel artış/alacak davaları | Malikin bedel farkı veya fazlaya ilişkin talebi |
| ⚖️ Davalı taraf: İdare | Belediye, İl Özel İdaresi gibi kamu kurumları |
📌 Nasıl Değer Tespiti Yapılacak?
- Değerleme Tarihi:
- İmar uygulamasının tapuda tescil edildiği tarih esas alınır.
- Yani: Dava açıldığı tarih değil, tescil tarihi dikkate alınır.
- Nitelikler:
- O tarihteki imar durumu, kullanım şekli, arsa niteliği göz önüne alınır.
- Güncelleme:
- Belirlenen bedel, TÜİK Yİ-ÜFE oranlarına göre dava tarihine kadar güncellenir.
- Hesaplama:
Tescil tarihi bedeli × (dava tarihindeki Yİ-ÜFE / tescil tarihindeki Yİ-ÜFE)
- Sonuç:
- Güncellenmiş bu gerçek değer hak sahibine ödenir.
🧾 Ek Hükümler ve Atıflar
📌 Geçici Madde 6’nın 3., 7., 8. ve 11. fıkraları, bu madde kapsamındaki davalara da aynen uygulanır.
🔁 Bu şu anlama gelir:
- Davacı, dava açmış olsa bile yeni bedel tespiti yöntemine tabidir.
- Yargılamalar ve ödemeler bu maddeye göre yeniden değerlendirilir.
❌ Anayasa Mahkemesi İptal Kararı
🔍 İptal Edilen Kısım:
“…icra takipleri…” ve “…on birinci…” ibaresi
📆 Karar Tarihi: 13.02.2019
📜 Karar No: E. 2018/108, K. 2019/5
🧠 Yorum:
- İptal gerekçesi: Yargı yetkisinin sınırlandırılması ve mülkiyet hakkına ölçüsüz müdahale.
- Sonuç: Bu tür davalarda icra takipleri artık otomatik şekilde bu maddeye göre sonuçlandırılamaz. Yargı süreci devam edebilir.
✅ Madde Özeti – Uygulama Rehberi
| Adım | Uygulama |
|---|---|
| 📍 İmar uygulaması yapıldı mı? | 2981 veya 6785 sayılı Kanun kapsamında |
| 📅 Tapuda tescil tarihi bulun | Değerleme tarihi bu olacak |
| 📈 Yİ-ÜFE oranlarıyla güncelle | Dava tarihine göre endeksle |
| ⚖️ Yeni değeri mahkemeye sun | Mahkeme bu bedeli esas alır |
| 💰 Hak sahibine ödeme yapılır | Güncel gerçek değer üzerinden |
💬 SONUÇ: İmar Mağduriyetlerinin Telafisi Amaçlanmıştır
Geçici Madde 12 ile;
- İmar uygulamalarında malikin eski değer üzerinden düşük bedel alması engellenmiş,
- Gerçek, güncellenmiş değer esas alınarak adil tazminat sağlanmıştır.
Ancak ⚖️ Anayasa Mahkemesi kararı ile idarenin icra takiplerine ilişkin kolaylaştırmaları kısmen iptal edilmiştir, bu da bireyin yargı yoluna erişimini güvence altına alır.
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunundaki Orjinal Metni Aşağıda Verilmiştir ( Kanun için tıklayınız)
Tüm kanun maddesine erişmek için tıklayınız
Ek madde: 20/08/2016 t. 6745 s. K. m.351
24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılan imar uygulamalarından doğan idarelerin taraf olduğu her türlü alacak ve bedel artırım davalarında taşınmazın değeri; uygulamanın tapuda tescil edildiği tarih değerlendirme tarihi olarak esas alınmak ve o tarihteki nitelikleri gözetilmek suretiyle tespit edilir. Tespit edilen bu bedel, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi tablosu esas alınmak suretiyle dava tarihi itibarıyla güncellenir ve ortaya çıkan gerçek bedel hak sahibine ödenir.
Bu Kanunun geçici 6 ncı maddesinin üçüncü, yedinci, sekizinci ve on birinci fıkra hükümleri, bu madde kapsamındaki davalar ve icra takipleri için de uygulanır. Devam eden dava ve icra takipleri ise, bu madde hükümlerine göre sonuçlandırılır.*
İptal: E. 2018/108 K. 2019/5 13/02/2019 t. AyM K. ile “…icra takipleri…” ibaresi maddenin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “… on birinci…” ibaresi yönünden iptal edilmiştir.
- MADDE 35
2942 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 12
24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılan imar uygulamalarından doğan idarelerin taraf olduğu her türlü alacak ve bedel artırım davalarında taşınmazın değeri; uygulamanın tapuda tescil edildiği tarih değerlendirme tarihi olarak esas alınmak ve o tarihteki nitelikleri gözetilmek suretiyle tespit edilir. Tespit edilen bu bedel, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi tablosu esas alınmak suretiyle dava tarihi itibarıyla güncellenir ve ortaya çıkan gerçek bedel hak sahibine ödenir.
Bu Kanunun geçici 6 ncı maddesinin üçüncü, yedinci, sekizinci ve on birinci fıkra hükümleri, bu madde kapsamındaki davalar ve icra takipleri için de uygulanır. Devam eden dava ve icra takipleri ise, bu madde hükümlerine göre sonuçlandırılır.” ↩︎
