KGM Kamulaştırma Sınırı Geçirilmesi

KGM Kamulaştırma Sınırı Geçirilmesi

Evet, herkese merhaba!
Bu eğitim dizimizin en önemli makalesi olabilecek kamulaştırma koridorunu oluşturacak olan sınırın oluşturulmasını yani kamulaştırma sınırının nasıl geçirileceğini ele alıyoruz. Konu özellikle karayolu kamulaştırma planları üzerine olacak, Ancak burada anlatılanlar, diğer kurumların planları için de geçerli genel kurallardır.

⚠️ Unutmayın: Bu makale kesin ve kati kurallar sunmaz. Anlatılanlar genelleştirilmiş uygulamalardır. Fakat pek çok özel duruma göre değişiklik gösterebilir.

---

🧭 Kamulaştırma Sınırı Nedir?

Kamulaştırma sınırı, kamunun ihtiyaç duyduğu alanın mülkiyet sınırını tanımlayan teknik çizgidir. Özellikle karayolları projelerinde bu sınır, “kamulaştırılacak alan” ile “kamulaştırılmayacak alan” arasındaki ayrımı yapar.

📌 Tanım: Kamulaştırma planlarında gösterilen, proje uygulamaları için gerekli alanı belirten sınır çizgisi.

📍 Bölüm 2: Kamulaştırma Sınırı Ne Anlama Gelir?

Kamulaştırma sınırı; irtifak, tahsis ya da doğrudan kamulaştırma işleminin yapılacağı alanı belirleyen çizgidir.

🔹 Çizgiler parçalı olamaz.
🔹 Bu Çizgiler sürekli bir alanı kapsar – yani bir parselin bir kısmı alınıp diğer kısmı bırakılmaz.
🔹 Bu bütünlük, özellikle karayolu projeleri için oldukça önemlidir.

❗ Spesifik kamulaştırma projeleri hariç, sınırın parçalanması kabul edilmez.

---

➕ Ek Kamulaştırma Sınırı Nedir?

Ek kamulaştırma sınırı, daha önce belirlenmiş bir uygulama alanının, sonradan ihtiyaçlar nedeniyle genişletilmesi anlamına gelir.

🔄 Ama dikkat! Eğer alan daraltılıyorsa, bu artık “ek kamulaştırma” değil, kapsam daraltması olur.

👷 Ek kamulaştırmalar genellikle şu nedenlerle yapılır:

• Yol genişletme çalışmaları 🚧
• Kavşak projeleri 🛣️
• Proje değişiklikleri 📐

🔄 Yeni sınır belirlendikten sonra, eski sınır teknik olarak artık geçerli sayılmaz. Ancak bazı durumlarda hukuken geçerli olabilir; bu da uygulama alanına göre değişir.

---

Karayolları projelerinde kamulaştırma sınırı belirlenirken aşağıdaki veriler dikkate alınır:

🛣️ Yolun Geometrik Standartları

• Yol sınıfı (otoyol, bölünmüş yol, tali yol)
• Platform genişliği
• Şev eğimleri, servis yolları
• Kavşak ve bağlantı yolları

🧱 Yapılaşma Durumu

• Güzergâh üzerindeki binaların durumu
• Yapı ruhsatları ve imar durumu
• Yapıların yıkım kararı alınıp alınmadığı

📐 İmar Planları

• Nazım İmar Planları
• Uygulama imar planı ve 1/1000’lik plan sınırları
  18. madde uygulaması yapılmış alanlar
• İmar uygulaması görmemiş mülkiyetler

🏛️ Kamu Taşınmazları

• Hazinenin özel mülkiyetinde ya da kamuya tahsisli alanlar
• Belediyeye ait parseller
• Orman Niteliğindeki Taşınmazlar
• Dere yatakları
• Yol ( köy yolları vs. )
• Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Yerler

🧾 Mülkiyet Bilgileri

• Parsel sınırları
• Tapu kayıtları
• Hisse yapıları ve şerhler

🧰 Proje Verileri

• Uygulama projesi (kesin proje)
• Etüt raporları
• Jeolojik veriler, zemin etütleri

🛣️ Farklı Veriler Toplanır, Sınır ona göre çizilir. Kamulaştırma sınırı yoruma dayalıdır

Kamulaştırma sınırı belirlenirken, farklı veri kaynakları bir araya getirilir ve bir harita oluşturulur.
Bu haritaya biz kamulaştırma haritası diyoruz. 🗺️

📌 Ancak bu harita, yalnızca teknik çizimlere dayanmaz.
Yorum da içerir. Bu yüzden bazı durumlarda standartların dışına çıkılabilir.

---

📏 Standart Genişlikler Nasıl Belirlenir?

Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), yol sınıfına göre geometrik standartlar tablosu sunar.
Bu tabloya göre, kamulaştırma koridorunun genişliği belirlenir.

🔧 Yol sınıfına göre örnek genişlikler:

• 🟢 Devlet ve il yolları: 20 + 20 m → Toplam 40 m
• 🟢 Asimetrik tasarımlar: 20 + 15 m → Toplam 35 m
• 🟢 Genişletilmiş yollar: 25 + 25 m → Toplam 50 m, 30 + 30 m → Toplam 60 m
• 🛣️ Otoyollar: 50 metreye kadar, bazen daha da fazlası

Bu genişlikler, yolun eksenine göre simetrik ya da asimetrik olarak ölçülür.

🧱 Genişlik Hesabında Dikkate Alınan Unsurlar:

Unsur	Açıklama
Yol platformu	Taşıt yolu, refüj, banket
Şev genişliği	Yol dolgusu veya yarma eğimleri
Servis yolları	Özellikle erişim kısıtlı yollarda
Menfez ve geçit alanları	Alt/üst geçit, menfez bağlantı alanları
İstinat duvarları ve sanat yapıları	Alan ihtiyacı artar
Peyzaj/yeşil alanlar	Gürültü bariyerleri, ağaçlandırma

📏 Örnek:
Bir bölünmüş yol için platform genişliği 24 m, her iki tarafta 1:1.5 şev eğimiyle 8 m’lik şev alanı, 5 m servis yolu, 2 m emniyet şeridi eklenirse toplam 47 m’lik bir koridor ortaya çıkar.

Kamulaştırma süreci sadece bir çizgi çizmek değildir.
📚 Elinizde çok sayıda belge, harita ve veri olması gerekir. Mesela:

• 🧾 Varsa Eski kamulaştırma planları
• 🏗️ Diğer kurumlara ait uygulama projeleri
• 🛣️ Eski karayolu uygulama planları
• 📘 İmar Plan ve Uygulamaları
• 📘 Toplulaştırma projeleri
• 🏞️ Orman haritaları
• 🧩 Turizm merkezi planları,
• 🔍 Kıyı Kenar çizgileri (eğer varsa)
• 🌾 Taşınmaz Malik Türü

📌 Kısacası: Güzergâhta daha önce kim ne yapmışsa, onların planlarını da dikkate almak gerekir.

---

🔄 Sayısal Verilerin Koordinat Sistemine Aktarılması

Bütün bu belgelerden alınan verilerin sayısal ortama aktarılması gerekir.
Ve hepsi aynı koordinat sistemine göre düzenlenmelidir.

🧭 Kullanılan sistem genellikle: ITRF (Uluslararası Karasal Referans Sistemi)

💡 Bu yüzden ihtiyacımız olanlar:

• 📐 Dönüşüm parametreleri
• 🔁 Koordinat dönüşüm yöntemleri
• 🧭 Tüm verilerin aynı zeminde toplanmasını sağlayacak teknik altyapı

---

🛤️ Tüm Verileri Topladıktan Sonra Ne Yapılır?

Tüm bu bilgiler birleştirildikten sonra:

1. 🗺️ Tek koordinat sistemine aktarılır.
2. 📏 Standart bir kamulaştırma genişliği belirlenir.
3. 🛣️ Ana yol, yan yol, kavşaklar ve bağlantı yolları da dâhil edilerek kamulaştırma sınırı oluşturulur.

⚙️ Burada yapılan iş sadece haritacılık değil, hukuki ve idari boyutu olan bir mühendislik işlemidir.

🏙️ Bölüm 5: İmar Planı ve Mülkiyetin Etkisi

 İmar Planı Nedir?

İmar planı, bir bölgedeki arazi kullanımını belirleyen ve yapılaşmanın nasıl olacağını gösteren haritalı planlardır.

🗂️ İki ana türü vardır:

• Nazım İmar Planı (1/5000 ölçekli): Genel ilke ve stratejileri belirler.
• Uygulama İmar Planı (1/1000 ölçekli): Parsel bazında detaylı düzenlemeleri gösterir.

Kamulaştırma ile İmar Planı Aynı Şey midir?

❌ Hayır. Bu ikisi tamamen farklı süreçlerdir.

Konu	İmar Planı	Kamulaştırma
Amacı	Arazi kullanımını düzenlemek	Mülkiyeti kamuya geçirmek
Belgesi	1/1000, 1/5000 plan paftaları	Kamulaştırma kararı, sınır krokisi
Yetkili Kurum	Belediye, Çevre Şehircilik İdaresi	Karayolları, DSİ, TOKİ gibi kamu kurumları
Yasal Dayanak	İmar Kanunu	Kamulaştırma Kanunu

🔍 Yani bir yerin imar planında yol görünmesi, otomatik olarak kamulaştırıldığı anlamına gelmez.
Aynı şekilde bir yer kamulaştırılmışsa, bu durumun imar planına işlenmiş olması gerekebilir, ancak şart değildir.

📐 Kamulaştırma koridoru belirlenirken her zaman 25–30 metre olacak diye bir kural yoktur.
Eğer imar planındaki imar yolu genişliği yeterliyse, kamulaştırma sınırı bu genişlik kadar alınabilir.

Örnek:
🗺️ Bir yerde imar planı 15 m yol öngörüyorsa, 40 m’lik bir kamulaştırma yapılmak zorunda değildir.
Kamulaştırma sınırı, imar planındaki mevcut yol genişliğine göre şekillendirilebilir.

Kamulaştırma Öncesi İmar Planı Gerekli mi?

🟠 Hukuken zorunlu değil ama uygulamada zorunluymuş gibi algılanır. Özellikle:

• Belediye sınırlarında,
• İmar uygulaması yapılmış alanlarda,
• Özel mülkiyetle dolu bölgelerde

➡️ Önce imar planı revizyonu yapılır, sonra kamulaştırma sürecine geçilir.

 Planla Uyumlu Olmayan Kamulaştırma Geçersiz mi?

⚖️ Hukuken bu sorunun cevabı: “Duruma göre değişir.”

🟢 Geçerli sayıldığı durumlar:

• Kamu yararı kararı varsa
• Proje onaylıysa (karayolu, baraj, enerji hattı vb.)
• Fiilen yapılaşmaya başlanmışsa

🔴 Geçersiz sayılabileceği durumlar:

• Planla çelişiyorsa (örneğin konut alanında otoban yapılmak isteniyorsa)
• Plan hiç yoksa
• Kamulaştırma sınırı plansız alana denk geliyorsa

📌 Bu durumda mahkemeler imar planı değişikliği yapılmadan işlem yapılamaz diyebilir.

İmar planı, bir yerleşim alanındaki yapılaşmayı, yolları, yeşil alanları, sosyal donatıları ve kullanım türlerini düzenleyen yasal belgedir.

📌 Kamulaştırmayla Bağlantısı:

• Kamulaştırma sınırı, imar planıyla çelişmemelidir.
• Planlarda “yol”, “park”, “yeşil alan”, “kamu hizmet alanı” gibi gösterilen yerlerde kamulaştırma bedelsiz de yapılabilir (imar uygulaması yapılmışsa).
• Planlarda yapılaşmaya açık alanlarda ise kamulaştırma bedeli yapılaşma durumuna göre artar.

---

Kamulaştırma Sınırında İmar Planı Neden Önemli?

📌 Kamulaştırma sınırı belirlenirken imar planlarının dikkate alınması yasal zorunluluktur.
📍 Planla uyumlu olmayan sınırlar, mahkemeden dönebilir ya da uygulamada iptale uğrayabilir.

🏗️ Örnek Durum:
Bir yol projesi, imar planında konut alanı olarak görülen bir bölgeden geçiriliyorsa, önce imar planında değişiklik yapılması gerekir. Aksi halde kamulaştırma işlemi geçersiz olabilir.

 Plan Kararlarıyla Çakışma Durumları

Kamulaştırma sınırı şu plan kararlarıyla çakışabilir:

• Konut alanı
• Park, yeşil alan
• Eğitim tesis alanı
• Ticaret alanı
• Mevcut imar yolları

📎 Çözüm: Plan tadilatı yapılmalı, ardından kamulaştırma süreci başlatılmalıdır.

🏙️İmar Planları ve Kamulaştırma Sınırı

Kamulaştırma sınırı belirlenirken imar planı olan alanlar özel dikkat ister.
🛑 Çünkü imar planı olan bölgelerde sınır:

• 🔄 Planla uyumlu değilse
• 🧱 Parsel bütünlüğünü bozuyorsa
• 🤝 Belediyeye danışılmadan çizildiyse

➡️ Vatandaşla da belediyeyle de sorunlar yaşanır.

🏗️ Özellikle Şehir Geçişlerinde

Kent içinden geçen güzergâhlarda:

• Kamulaştırma sınırı imar planı kararlarına uygun olmalı
• Parselin imar yolu, park, yeşil alan gibi fonksiyonları dikkate alınmalı
• 🚷 Gereksiz yere imar parsellerine girilmemeli

📌 Yani: “İmar planı yol veriyorsa geç, vermiyorsa parselleri sormadan delme!”

 Plan Tadilatı Süreci Nasıl İşler?

🧭 Genellikle Adım Adım şu şekilde ilerler:

1. Kamulaştırma sınırı belirlenir.
2. İmar planı kontrol edilir.
3. Uyuşmazlık varsa plan değişikliği önerisi hazırlanır.
4. Belediye veya il özel idaresine teklif sunulur.
5. Teknik kurullarda incelenir.
6. Meclis onayıyla plan değişikliği yürürlüğe girer.
7. Kamulaştırma süreci plan değişikliği sonrası başlatılır.

📘 Not: Plan değişikliği yapılmadan yapılan kamulaştırmalar, yargı yoluyla iptal edilebilir.

 Proje Var, Plan Yok: Ne Yapmalı?

🔧 Böyle durumlarda proje sahibi kurum şunları yapar:

1. İmar Planı Hazırlığına Başlar (veya belediyeden ister)
2. Plan onaylandıktan sonra kamulaştırma sınırı planla uyumlu hale getirilir
3. Kamu yararı kararı alınır
4. Kamulaştırma süreci başlatılır

Dikkat Edilmesi Gerekenler

✅ Kamulaştırma sınırı belirlenmeden önce:

• Güncel planlar incelenmeli
• Plan tadilatı gerekiyorsa yapılmalı
• Kurumlar arası eşgüdüm sağlanmalı
• Harita mühendislerinin tespitleri dikkate alınmalı

📣 Aksi hâlde kamulaştırma davası iptal edilebilir!

🛡️ Bölüm 6: Koridora Etki Eden Hukuki ve İdari Unsurlar

Kamulaştırma sadece mühendislik meselesi değildir. Aynı zamanda yoğun bir hukuki ve idari değerlendirme süreci barındırır. Koridorun geçtiği alanlarda:

• İmar planında kamuya terk edilmiş alanlar varsa bedelsiz alınabilir.
• Hazineye ait taşınmazlar öncelikli kamulaştırılabilir.
• Tescilsiz alanlar özel hükümlerle değerlendirilebilir.
• Yapı ruhsatı olan binalar için özel prosedürler gerekebilir.
• Sit, koruma ve özel çevre alanları varsa alternatif çözümler zorunlu olur.

⚖️ Bu nedenle, proje ve kamulaştırma ekibi içinde:

• Harita mühendisleri
• Ziraat mühendisleri
• İnşaat mühendisleri
• Kamulaştırma uzmanları
• Avukatlar
• Şehir plancıları birlikte çalışmalıdır.

Kamulaştırma Koridoru Örnek Durumlar

🏘️ Yoğun Yerleşim Alanından Geçiş: Koridor daraltılabilir, servis yolları kaldırılır, istimlak bedeli yüksek olacağı için güzergâh değiştirilir.

🌾 Tarım Arazilerinden Geçiş: Koridor genişletilebilir, şev açısı düşürülerek toprak kaybı azaltılır.

🏞️ Sit Alanı veya Ormanlık Bölge: Alternatif güzergâh tercih edilir veya tünel/viyadük gibi sanat yapılarıyla geçiş sağlanır.

📄 Tapu Kaydı ve Kadastro Verilerinin Rolü

Kamulaştırma sınırını etkileyen en önemli belgelerden biri de tapu kayıtlarıdır.
Ancak sıradan bir tapu yeterli değildir — takyidatlı tapu kaydı gerekir.

Neden mi? Çünkü:

• 📑 Takyidatlı tapuda şerhler, beyanlar, ipotekler, özel durumlar yer alır. Buradaki takyitler kamulaştırma sürecini tıkayabilir veya ciddi anlamda sorunlar yaratabilir.
• 📌 Parselin üzerindeki muhdesat bilgileri (yapı, ağaç, kuyu vs.) ancak bu şekilde görülebilir. Üzerinde bulunan bu takyitler kamulaştırma sürecini veya maliyetini etkileyebilir.
• 🧷 Kamulaştırmaya engel ya da öncelik yaratacak her türlü detay burada saklıdır. Bu nedenlerden bazıları kamulaştırmaya teknik olarak, bazıları hukuki olarak, bazılarıda maliyet olacak ciddi etki edebileceği gibi, kamulaştırma sürecinde farklı bir yöntem izlenmesine de yol açabilir.

Kamulaştırma sınırı çizilirken genelde şöyle bir hata yapılır:

“Yeter ki fazla bedel ödemeyeyim, sınırı mümkün olduğunca dar tutayım.”

Ama bu düşünce, ileride şu sorunlara yol açabilir:

• ⚠️ Tabela, pano, çit gibi tesisler için yer kalmaz
• 🚜 Traktör yolu, servis yolu yapılamaz
• 📈 İkinci bir kamulaştırma gerekebilir
• 💸 Daha yüksek bedel ödemek zorunda kalınır

---

🧭 Neden Biraz Daha Geniş Tutulmalı?

Kamulaştırma sınırı, sadece asfalt şerit için değil:

• 🧱 Güvenlik alanı
• 📍 İşaret levhaları
• 🌾 Servis yolları
• 🔧 Altyapı tesisleri

için de şimdiden düşünülerek çizilmelidir.

---

🧮 Gerçek Hayattan Örnek

“Yol geçmeden önce 5 TL olan tarla,
yol geçtikten sonra 10–15 TL oldu.
İkinci kez kamulaştırmak istedik,
bu sefer 20 TL ödedik!”

Yani:

• ⛏️ İlkinde dar tuttuk
• 🧾 İkincisinde daha pahalıya aldık
• 🏛️ Kurum zarara uğradı

---

📌 Sonuç

Kamulaştırma sınırı belirlenirken:

• Kısa vadeli değil, orta ve uzun vadeli düşünülmeli
• “Yarın neye ihtiyacımız olabilir?” sorusu sorulmalı
• Sadece bugünkü projeye değil, gelecekteki gelişmelere göre çizim yapılmalı

Kamulaştırma sınırını belirlerken bazen şu soru gündeme gelir: 🧩 “Gerçekten 25 metreye ihtiyacımız var mı?”  Evet, genel bir standart genişlik olabilir. Ancak bu genişlik:

• Mutlak bir zorunluluk değildir
• Her zaman uygulanamayabilir
• Gereksiz genişlik ileride ek maliyetler doğurabilir
• Masraf olmasın diye minimum mesafe kullanılması ileride yeniden süreç gerektirir.

---

🔄 Genişlik Daraltılırsa Ne Olur?

Eğer sınır olabilecek en dar şekilde çizilirse, kısa vadede kamu lehine gibi görünebilir:
💰 “Devlet daha az bedel öder.”

Ancak ileride şu sorunlarla karşılaşılabilir:

• 🧱 Ek yapılacak bir menfez, sanat yapısı ya da servis yolu için yeniden kamulaştırma gerekir
• 🧾 Vatandaş “Tarla mı işgal ettin ama parasını ödemedin” diyebilir
• ⚠️ Dava konusu olabilir, ek maliyet yaratır

---

🧭 Strateji: Minimum Genişlik mi, Güvenli Genişlik mi?

Kamulaştırma genişliği minimize edilirken, şu denge korunmalıdır:

📉 Dar Genişlik	📈 Geniş Genişlik
Daha az maliyet	Daha fazla alan
Riskli	Güvenli
İleride ek masraf çıkarabilir	İleride sıkıntı çıkarmaz
Dava riski artar	Önleyici çözüm sağlar

🛡️ Özellikle yerleşim yerlerinde ve tesislerin olduğu alanlarda genişliği minimumda tutmak yerine, uygun bir güvenlik payı bırakmak daha sağlıklı olur.

---

🧮 Sonuç: Mühendislik + Hukuk + Ekonomi

Kamulaştırma sınırı belirlemek sadece teknik bir çizim işi değildir. Bu aynı zamanda:

• ⚖️ Bir hukuki sorumluluktur
• 📊 Bir ekonomik dengelemedir
• 🧠 Ve nihayetinde bir mühendislik karar sürecidir

Kısmi kamulaştırma, bir taşınmazın tamamı yerine sadece bir bölümünün kamulaştırılmasıdır.

📌 Genellikle yol, enerji hattı, kanalizasyon veya yeşil alan gibi geçiş gerektiren projelerde görülür.

🧱 Örneğin:
500 m²’lik bir arsanın 100 m²’lik kısmı kamulaştırılıyor ve kalan 400 m² malikin elinde kalıyor.

Artan Kısım Ne Demek?

📦 Kamulaştırılan alan dışında kalan ve malikin elinde kalan bölüme “artan kısım” denir.
Ancak bu kısmın durumu şu kriterlere göre değerlendirilir:

Durum	Sonuç
Kalan parça kullanılabilir ve ekonomik değeri var	Malik kullanmaya devam eder
Kalan parça kullanılamaz, değeri düşmüş	Malik bedelini isteyebilir
Yapı ortadan bölünmüş	Malik yapı için değer kaybı tazminatı alabilir

Kamulaştırma Kanunu Madde 12  Ne Diyor?

📜 Madde 12: Kamulaştırılan kısmın dışında kalan kısmın kullanılamaz hale gelmesi durumunda, malik kamulaştırma idaresinden tamamının kamulaştırılmasını isteyebilir.

🔍 Yargıtay Kararları: Artan kısmın değersiz kalması durumunda mahkemeler, kalan kısmın da fiilen kamulaştırıldığına karar verebilir.

Artan Kısım Kullanılamaz Hale Gelirse Ne Olur?

Malik şu haklara sahiptir:

• Tamamının kamulaştırılmasını talep edebilir
• Kullanılamaz kısmın bedelini mahkemede dava edebilir
• Yeni düzenleme yapılmışsa takas veya başka arsa talebinde bulunabilir

🧾 Gerekli belgeler:

• Kadastral durum
• Varsa İmar planı
• Kullanılamazlık gerekçesi (örneğin erişim yok, yapı oturmuyor vs.)

Kısmi Kamulaştırmada Yapı Etkisi

Yapı aşağıdaki şekillerde etkilenebilir:

• Yapı tamamen dışarıda kalır ✅ (sorun yok)
• Yapının bir bölümü gider ❌ (bedel düşer)
• Yapının tamamı işlevini yitirir ❌ (tam bedel talep edilir)

Kamulaştırma genişliğini belirlerken sadece yolun genişliği değil, yol yapımı sonrası oluşacak fiziki etkiler de dikkate alınmalıdır.

🧱 Şev = Yol inşaatı sırasında yol platformunun kenarında oluşturulan eğimli yüzey.

Eğer bu şev alanı, vatandaşın kalan parselini kullanılmaz hale getiriyorsa…

💬 O zaman vatandaş “Araziyi işgal ettiniz!” diyebilir ve bedel isteyebilir.

---

📐 Projelerde Şev Mesafesi Hesabı

Proje aşamasında henüz ortada bir kazı yoktur.
Ama bu şev alanı, ileride büyük davalara neden olabilir.

Bu yüzden yapılması gereken:

• 🗺️ Proje çizimi yapılırken olası şev alanı belirlenmeli
• 📏 Kamulaştırma sınırı, şevin 3–5 metre dışına konulmalı. Şevlerin büyüklüğüne veya zeminde yaratabileceği farklı sorunlar gözönünde bulunarak, arazide gerekli incelemeler yapılarak, bu uzunluk bir miktar daha artırılabilir.
• 🛑 Aksi halde vatandaş mahkemeden bedel alır.

---

🔁 Genişlik Fazlaysa Ne Olur?

🟥 Genişliği gereğinden fazla belirlemek de sorun yaratır.

• 💸 Gereksiz yüksek bedeller
• 📈 Büyükşehirlerde çok yüksek kamulaştırma maliyetleri
• 🧱 Vatandaşın kullanılabilir alanının fazla kesilmesi
• 🏛️ “Bu alan kullanılmayacaksa neden kamulaştırıldı?” davası

🤔 Optimum genişlik: Ne fazla, ne eksik!

---

📊 Sonuç: Her Yolun Genişliği Aynı Olmaz!

Her yolun sınıfına göre:

• 🌆 Şehir içindeyse → daha dar, kontrollü
• 🏞️ Kırsalda ve boş alandaysa → biraz daha geniş bırakılabilir
• 🛣️ Otoyol ve bölünmüş yollarda → özel projeye göre genişlik değişebilir.

Kamulaştırma sınırını çizdiğinizde eğer bir yapı bu sınırın içinde kalıyorsa işler karmaşıklaşır.
📌 Buradaki yapıdan kastımız sadece konut değil:

• 🏡 Ev
• 🐄 Ahır
• 🚜 Tarımsal yapılar
• ⚡ Trafo
• 📦 Kulübe, sundurma, depo
• 🛠️ Tel çit, sabit tesisat

Yapı Ruhsatlı Binalar Kamulaştırma Sınırını Nasıl Etkiler?

📜 Yapı ruhsatı, ilgili belediyeden veya idareden alınmış, yasal ve planlı bir yapının inşa iznidir. Kamulaştırma sınırı bu yapılarla karşılaştığında özel değerlendirme gerekir.

🏗️ Duruma Göre Etkileri:

Durum	Etki
Yapı ruhsatı mevcut	Yasal yapı olduğu için kamulaştırma bedeli yüksek çıkar
Yapı ruhsatı yok	Kaçak yapıysa bedel ya hiç verilmez ya da düşük çıkar
Yapı ruhsatı iptal edilmiş	Geçmiş haklar değerlendirilir, genelde bedel düşük kalır

💡 Yapı yıkılırsa veya zarar görürse, bedel hesaplamasında “kullanılabilirlik” de önemlidir. Bazı durumlarda kamulaştırma öncesi yapının değeri yükseltilmeye çalışılır (haksız kazanç).

Yapı Kayıt Belgesi Olan Binalar

2018 sonrası sıkça karşılaşılan bir durum: Yapı Kayıt Belgesi (YKB) almış kaçak yapıların durumu. Bu belgeler, imar affı kapsamında verilmiştir ancak imar planı ile uyumlu değillerdir.

📌 Yapı Kayıt Belgesi Olan Yapılar:

Özellik	Açıklama
Hukuki Statü	Yapı yıkılana kadar kullanım hakkı tanır, tapu alınabilir
Kamulaştırmada Etki	Değer belirlenirken yapı var sayılır ama “kaçak” statüsü devam eder
İdari Durum	Belediyeler bu yapıların planla uyumsuzluğunu dikkate alır

⚠️ YKB olan binalar için tam bedel ödenmesi beklenemez. Ancak “kullanım hakkı” dikkate alınır.

Mevcut Yapıların Kamulaştırma Sınırını Değiştirmesi

Kamulaştırma sınırı belirlenirken mevcut yapıların pozisyonu genellikle projeye göre korunmaz, ancak:

• Yoğun yapılaşma varsa sınır revize edilebilir.
• Kültürel miras değeri olan yapılar varsa güzergâh değiştirilebilir.
• Kamu binaları varsa idareler arası protokol yapılır (bedelsiz devir gibi).
• Yeni yapılaşmış alanlar varsa projenin revizyonu gündeme gelir.

📌 Gerçek Hayattan Örnek:
Bir mahallede okul binası varsa ve yol onun içinden geçiyorsa:

• Yol hafif kaydırılabilir.
• Okul başka yere taşınabilir.
• Proje büyüklüğüne göre tünel ya da üst geçit düşünülebilir.

---

✂️ Yapının Sadece Bir Kısmı Kamulaştırılırsa?

Bu durumda çok dikkatli olunmalıdır. Eğer:

• Yapının sadece sundurması
• Ya da yarısı
• Veya küçük bir bölümü kamulaştırma sınırı içinde kalıyorsa…

➡️ Vatandaş “Evim yarım kaldı!” diyebilir ve dava açabilir.
Ve mahkemeler genellikle bu gibi durumlarda vatandaş lehine karar verir.

---

⚠️ Örnek Senaryo

Kamulaştırma koridoru için 20 metre sabit genişlik belirlendi.
Bu genişlik aslında proje için yeterli ama sınır, bir evin kenarından geçiyor.
Halbuki proje biraz esnetilse, yapı hiç etkilenmeyecek!

İşte böyle bir durumda:

• 🧾 Vatandaş evinin zarar gördüğünü iddia eder
• ⚖️ Mahkeme genelde yapı sahibini haklı bulur
• 💸 Kurum hem yapı bedelini hem yıkım masraflarını öder

📌 Eğer mümkünse bu tür yapılar sınırın dışında bırakılmalı.
Gerekirse genişlik birkaç metre daraltılarak yapı kurtarılmalı.

💬 Kurum Ne Der?

Bu tür durumlarda kurum, pazarlıkta pozitif bir izlenim bırakmak ister:

“Bak yapını kurtardık, aslında kamulaştırma sınırındaydı.”

Ancak vatandaş haklı olarak şunu sorgular:
“Kapıdan çıkamıyorsam ne önemi var?”

Yapıyı Kurtardın Ama Kapısını Mı Kapattın?

Yapıyı kamulaştırma sınırı dışında bırakmak ilk bakışta avantaj gibi görünür.
💡 Ancak şu soruyu sormalıyız:

“Yapıyı kurtardık ama kapısından yol geçiyor mu?”

---

⚠️ Vatandaşın Gözünden Bakınca

Şöyle bir durum hayal edin:

• Ev yerinde duruyor
• Ama sınır evin hemen önünden geçiyor
• Yol geçiyor, araçlar vızır vızır
• 🚪 Vatandaş artık kapısından rahat çıkamıyor
• 🚫 Evin kullanım kabiliyeti kalmamış

O zaman vatandaş şöyle der:
🗣️ “Evim yerinde ama artık kullanamıyorum ki!”

Ve bu, dava konusu olabilir. Mahkeme de çoğu zaman vatandaşı haklı bulur.

---

🧭 Ne Yapmalı?

Bu nedenle kamulaştırma sınırı çizilirken:

• Yapı sadece fiziksel olarak değil, işlevsel olarak da değerlendirilmelidir
• Sınırın kapıya olan mesafesi dikkate alınmalı
• Gerekirse yerinde fiilen keşif yapılmalı
• Harita üzerinden değil, arazi üzerinde gözlem yapılmalı

---

⚖️ Hukuki Risk: Parselin Tamamı Giderse?

Eğer:

• Kamulaştırma sınırı parselin sadece bir kısmını kapsıyor gibi görünse de
• Yapı veya plan bütünlüğü bozuluyorsa
• Kullanılamaz hâle geliyorsa

📣 Vatandaş “Arsam işe yaramaz hale geldi!” diyerek dava açar.
➡️ Ve mahkeme genellikle “Parselin tamamı kamulaştırılsın.” der.

Bu durumda:

• 💸 Daha yüksek bedel ödenir
• 🗺️ Kullanılamayan ama kamulaştırılan alan oluşur
• ⛔ Etkin olmayan kamulaştırma gerçekleşmiş olur

Parselin Yarısı Gitti, Kalanı Ne Olacak?

Kamulaştırma sınırını çizerken bazen şöyle bir tablo ortaya çıkar:

• Parselin bir kısmı kamulaştırılıyor
• Geriye kalan kısım ön bahçe – arka bahçe mesafelerine uymuyor
• 📏 Yapılaşma şartlarına göre kullanılamaz hale geliyor
• Vatandaş der ki: “Ben burada bina yapamıyorum, sen bunu tamamen al!”

---

⚖️ Ne Olur?

Vatandaş ya da belediye bu durumu mahkemeye taşır.
Mahkeme şu şekilde karar verir:

🧑‍⚖️ “Kalan kısım ekonomik olarak değerlendirilemez.
Bu durumda tamamı kamulaştırılmalıdır.”

---

💸 Kurum Ne Yapmak Zorunda Kalır?

• İlk etapta sadece bir kısmı kamulaştırmayı planlamışken
• 👷‍♂️ Ek bir kamulaştırma sınırı belirlemek zorunda kalır
• Genişletilen sınır, gereksiz bir kamu harcaması doğurur
• 📉 Etkin olmayan bir kaynak kullanımı ortaya çıkar

---

📜 Yasal Dayanak: 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu

Madde 12, Fıkra 3 açıkça belirtir:

“Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan arta kalan kısmı yararlanmaya elverişli değilse, mal sahibi yazılı başvuruda bulunduğunda tamamının kamulaştırılması zorunludur.”

Bu durum sadece imar planı olmayan alanlarda değil,
tüm parseller için geçerlidir.

Kamu taşınmazları, devlete veya kamu kurumlarına ait arsa, arazi, bina, tarla gibi mülkiyeti devlete kayıtlı taşınmazlardır. 📌 En sık karşılaşılan türleri:

• Hazine taşınmazları (Milli Emlak)
• Belediye taşınmazları
• Köy tüzel kişiliği taşınmazları
• Vakıflara veya özel kanunla kurulmuş kamu kurumlarına ait taşınmazlar (örn. Diyanet, TCDD)

Kamu Malı Üzerine Yol, Proje Yapılır mı?

✅ Evet yapılır. Ancak özel bir kamulaştırma süreci işletilmez.

🛠️ Çünkü kamu kurumları arası taşınmaz devri, kamulaştırma değil, tahsis veya devir işlemiyle yürütülür.

Kamulaştırma sınırı belirlenirken sadece özel mülkiyet değil, kamu arazileri de dikkate alınmalıdır.
Bu araziler arasında:

• 🌳 Orman alanları
• 🐄 Meralar
• 🏛️ Hazine taşınmazları
• 🕌 Vakıf arazileri
• 🏢 Belediyeye ait alanlar

---

📌 Neden Dikkat Etmeliyiz?

Bu tür alanlar devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğu için…

• 🚧 Kamulaştırma yapılması gerekmez
• 🔄 Ancak tahsis alınarak kullanılır
• 📋 Bu yüzden kamulaştırma sınırı çizilirken “fazladan” bırakmak avantaj sağlar

---

Kamu Kurumları Arası Devir Nasıl Yapılır?

Kamulaştırmasız el atma veya ortak protokol ile çözülür. En yaygın yöntemler:

Yöntem	Açıklama
Protokol	İki kurum karşılıklı anlaşma ile taşınmazı tahsis eder.
Tahsis	Maliye, taşınmazı başka bir kamu kurumu lehine bedelsiz tahsis eder.
Devir	Taşınmaz mülkiyeti başka kuruma devredilir.

📄 Örnek Protokol Durumu:
Karayolları Genel Müdürlüğü, Hazine’ye ait arazi üzerine yol yapacaksa, Milli Emlak’tan bedelsiz tahsis yapılır.

Kamu Kurumu Kamulaştırmayı Reddederse Ne Olur?

Bu durumda:

• Proje alanı değiştirilir
• İdari dava süreci başlatılabilir
• Üst düzey protokoller (örneğin Cumhurbaşkanlığı kararı) devreye girer

🎯 Hedef: Kamu kurumları arasında uzlaşı ile çözüm.
Zorlayıcı yöntemler ancak kamu yararı ve aciliyet varsa gündeme gelir.

Hazine Taşınmazları İçin Özel Durum

💡 Hazine taşınmazları “milletin malı” olarak kabul edilir. Bu nedenle:

• Kamulaştırılmaz, bedel ödenmez
• Yol, su, elektrik gibi projelerde kullanılabilir
• Ancak imar dışı kullanımlar için özel izin gerekir

📏 Ne Kadar Genişlik?

Eğer proje örneğin 20 metreye ihtiyaç duyuyorsa:

• 👌 Özel mülkiyet alanlarında → 20–22 m alınabilir
• 🏞️ Kamu taşınmazlarında → 30–40 m genişlik bırakmakta fayda var

Çünkü:

• 🛡️ Bu alanlar zaten kamuya ait
• 🤝 Tahsis alınabilir
• 🔮 İleride yeniden özel mülkiyete geçebilir
• 💸 Fazla kamulaştırma yapılırsa gelecekte gereksiz bedel ödenmiş olur

---

🚧 Bölüm 12: Bağlantı Yolları, Kavşaklar ve Sınırın Kesintisizliği

Köy yolları, tarla yolları ve imar planı kapsamındaki küçük kavşaklar gibi unsurlar;

➡️ Genellikle gözden kaçar
➡️ Ama sınır çiziminde büyük sorunlara neden olabilir

---

🛤️ Neden Önemli?

Bir yol geçiyor diyelim:

• O yolun ilerde köye dönüşü, kavşağı, kaldırımı olacak
• Ama bunlar düşünülmeden dar sınır çizilmiş
• Sonra bu alanlar için yeniden kamulaştırma gerekiyor

📌 Bu yüzden:
Gelecekteki bağlantılar ve kavşaklar düşünülerek sınır kısa mesafelerde geniş tutulmalı.

---

📐 Kesintisiz ve Düzgün Sınır Şart!

Kamulaştırma sınırı:

• ⛓️ Kesintisiz olmalı
• ↔️ Mümkün olduğunca yol eksenine paralel gitmeli
• ⛔ Fazla kırık hatlar içermemeli

“Yamalı bohça gibi sınır çizilmez!”

Eğer sınırda kesinti yaratacak alanlar varsa;

➡️ Teknik çözümler geliştirilmelidir

---

🌲 Örnek: Ormanlık Alanda Kamulaştırma

• Ormanlık bir alandan geçiyorsanız
• Orman İdaresi ile görüşme yapmalısınız
• 📄 “İntifa hakkı” gibi planlamalarla mutabakat sağlanmalı
• Sınır bu anlaşmaya göre çözümlenmeli

---

🧭 Halihazır Arazi Keşfi Şart

Plan yapılırken:

• Sadece paftaya bakmak yetmez!
• Arazide fiilen keşif yapılmalı

🎯 Kapsamlı İçerik Özeti:  Karayolları Genel Müdürlüğü Projelerinde Kamulaştırma Sınırı Nasıl Geçilir?

Bu içerikte, karayolu projelerinde kamulaştırma sınırının oluşturulması, geçiş stratejileri, yasal dayanaklar, ve uygulamada karşılaşılan sorunlara çözümler detaylı şekilde ele alınmıştır.

📍 Kamulaştırma Sınırının Anlamı ve Planlama Mantığı

• Kamulaştırma sınırı, sadece yoldan geçen bir hat değildir; aynı zamanda güvenlik, ulaşım, altyapı ve şehircilik bakımından bir gelecek stratejisidir.
• Bu sınır belirlenirken imar planları, parsel sınırları, yapılaşma durumu ve kamu kurum görüşleri dikkate alınır.

🔍 Kritik Unsurlar

• Yapıların durumu: Kamulaştırma sınırının, yapıların temel, saçak ve giriş mesafelerine göre belirlenmesi gerekir. Özellikle yapıların tam ortasından geçen sınırlar, çok sayıda hukuki ve teknik sorun yaratır.
• İmar uygulamaları: Sınır belirlenirken, mevcut ve gelecekteki 18. madde uygulamaları göz önünde bulundurulmalıdır.
• Kısmi kamulaştırma sorunları: Parselin bir kısmı alınınca geride kalan bölüm ekonomik değerini yitirebiliyorsa, tamamının kamulaştırılması gerekir (2942 sayılı Kanun madde 12/3).
• Geometrik süreklilik: Kamulaştırma sınırının kırıklı, zikzaklı gitmesi uygulamada sorun çıkarır. Eksenle paralel, kesintisiz, planlanabilir bir hat olması gerekir.

⚖️ Hukuki Dayanaklar

• 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun ilgi maddeleri temel alınarak, vatandaşın mağduriyetinin engellenmesi için tam kamulaştırma talep edilebilir.
• Plan yapımında kurum görüşleri, mevcut kullanım durumu, ve kadastral yapı dikkate alınmadan yapılan sınırlar dava konusu olabilir.

🛠️ Teknik Zorluklar

• Arazide fiili keşif yapılmadan masa başında yapılan planlamalar eksik kalır.
• Tapu ile fiili kullanım uyumsuzluğu, uygulamada büyük sorunlara yol açar.
• Parsellerin çok küçük kısımları yolda kaldığında, kalanın ekonomik değeri sıfıra inebilir.

🧠 Stratejik Yaklaşım

• Kamulaştırma sınırı belirlenirken yalnız bugünkü yol değil, yarının ihtiyaçları da düşünülmelidir.
• İleride yapılacak bağlantı yolları, servis yolları, yön tabelaları, istinat duvarları ve altyapı alanları için ekstra alan bırakılması gerekir.
• “Bugün ucuza mal edelim” anlayışı, yarın pahalıya mal olur. Çünkü ikinci bir kamulaştırma daha çok maliyet ve dava doğurur.

🧩 Uyumlu Planlama

• Sınır, mevcut parselasyonla uyumlu olmalı, küçük parsellerin dışarıda bırakılması durumunda ortaya çıkacak parsel artıkları göz önünde bulundurulmalı.
• Ormanlık alanlar, dere yatakları gibi hassas bölgelerde kamu kurumlarının görüşleri alınarak çözüm bulunmalı.

🧭 1. Güzergâhın Doğru Belirlenmesi (İlk Adım)

• Ulaşım ihtiyacına göre en kısa, en güvenli ve en düşük maliyetli güzergâh belirlenmeli
• Bu süreçte jeolojik etüt, topoğrafik analiz, yerleşim yoğunluğu ve ekolojik hassasiyetler dikkate alınmalı
• Güzergâh seçiminde kamu yararı + özel mülkiyetlere asgari müdahale dengelenmeli

---

📐 2. Koridor Genişliğinin Hesaplanması

Koridor genişliği belirlenirken:

Unsur	Neden Etkiler?
🚘 Yol tipi (otoyol, bölünmüş yol vb.)	Geometrik standartlara göre genişlik değişir
🏘️ Mevcut yapılaşma	Sınır, yapıların dışında kalmalı (temel/saçak mesafesi)
🌧️ Drenaj ve altyapı alanı	Yol kenarı şev, menfez, istinat duvarı için ilave alan gerekir
🔌 Elektrik, su, kanalizasyon hatları	Kamusal hizmetlerin geçeceği alanlar planlanmalı
🛣️ İleride yapılacak kavşaklar / servis yolları	Şimdiden düşünülmeli ki ikinci kez kamulaştırma olmasın

Genellikle minimum koridor genişliği:

• Bölünmüş yollar için 30–50 metre
• Servis yolları varsa 60 metreye kadar

Ama bu genişlik araziye ve yapılaşmaya göre dinamik tutulmalı.

---

🧱 3. Parsel Bütünlüğünü Gözeten Planlama

• Sınır parselleri kesiyorsa, geriye kalan kısmın ekonomik değeri korunmalı
• Eğer parselin artığı ekonomik değilse, tamamı kamulaştırılmalı (2942/12.3)
• Sınır çizgisi parsel sınırlarıyla uyumlu ve rasyonel olmalı
• Küçük küçük alanlar bırakmak yerine, sade ve temiz geçişler tercih edilmeli

---

⚖️ 4. Mevzuata Uygunluk ve Hukuki Güvence

• 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ve 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine uygunluk
• Tapu, kadastro ve fiili kullanım bilgileri ile üçlü uyum şart
• Kısmi kamulaştırmalarda vatandaşın mağdur olmaması için
  👉 Sınır teknik + hukuki + ekonomik bütünlük gözetilerek çizilmeli
• Kurum görüşleri (DSİ, Orman, İl Özel İdaresi, Belediyeler vs.) mutlaka alınmalı

🔍 5. Yerinde Tespit ve Toplumla İletişim

• Araziye çıkılmalı, sadece paftadan değil sahadan bilgi alınmalı
• Vatandaşın evinin, yolunun, geçiminin etkilenip etkilenmediği tespit edilmeli
• İtirazların önüne geçmek için şeffaflık sağlanmalı

🛣️ 6. Erişimi Kontrollü Otoyollarda Şev–Tampon Alan Düzeni

Otoyol projelerinde “erişimi kontrollü yol” konseptini koruyarak kamulaştırma koridoruna özel bir adım daha ekleyelim. Bu sayede hem trafik güvenliği hem de yerel ulaşım dengesi sağlanır:

• Şev Kenarı Serbest Alanı (≥ 7 m)
  • Şev dibinden itibaren en az 3–5 m’lik şev eğimi boşluğunun ötesinde, servis yolları için ek 6–7 m bırakılmalı 🚧
  • Jeolojik ve topoğrafik etütlere göre şev stabilitesi sürekli izlenmeli.
• Drenaj ve Menfez Sahası (1–2 m)
  • Su toplama kanalları, menfez ve istinat duvarı temelleri için ayrılan kritik alan 💧
  • Yağmur suyu yönetimi, koridorun uzun ömürlü işlevselliğini garanti eder.
• Güvenlik Telçiti ve Sınır Boşluğu (≥ 1 m)
  • Otoyol erişimini kontrol altına alacak çiftli veya tekli tel çit; hem yaya hem hayvan geçişini engeller 🔒
  • Telçit hattından itibaren yaya emniyeti için ek tampon bırakılmalı.
• Tarla İçi ve Yerel Servis Yolları (≥ 5 m)
  • Köy ve mahalle halkı için tarla içi ulaşım şebekesi; yan yol standardı en az 4–5 m genişlikte planlanmalı 🚜
  • Yerel trafik hareketliliğini aksatmadan, ana yoldan ayrılan bağlantı noktaları net işaretlenmeli.
• Toplam Koridor Genişliği
  • Minimum: 20 m (şev + servis + drenaj + telçit + servis yolları)
  • Optimum: 30 m (ileride ihtiyaç duyulabilecek ek altyapı veya genişletme imkânı için)

Bu planlama;

• Otoyol güvenliği standartlarına tam uyum sağlar,
• Yan yollar ile köy içi ulaşımını kesintisiz tutar,
• Drenaj ve çevre koruma ihtiyaçlarını karşılar,

💡 SONUÇ: “Akıllı Koridor”

En ideal koridor şu niteliklere sahip olmalı:

✅ Kamu hizmeti için yeterli genişlikte
✅ Vatandaşın evini, bahçesini, tarlasını mümkün olduğunca az etkileyen
✅ Geometrik ve hukuki olarak tutarlı
✅ Uygulamada kolay, dava doğurmayan
✅ İleriye dönük gelişmeleri hesaba katmış

❗ En Sık Karşılaşılan Kamulaştırma Problemleri

⚙️ 1. Geometrik ve Teknik Hatalar

• Sınırın yapıların ortasından geçmesi
  ↪️ Yapının temeli ya da saçağı kamulaştırma alanında kalıyor ama tamamı alınmıyor.
  ➤ Vatandaş mağdur, devlet dava ile uğraşıyor.
• Parsel sınırlarına dikkat edilmemesi
  ↪️ Kamulaştırma sınırı bir parseli ikiye bölüyor; kalan parça ekonomik değerini yitiriyor.
• Koridorun eksenle paralel olmaması
  ↪️ Zikzaklı, uyumsuz sınırlar teknik uygulamada sorun yaratıyor.

---

🧱 2. Kısmi Kamulaştırmanın Yarattığı Mağduriyet

• Parselin bir kısmı alınırken geriye kalan bölüm:
  • Yol bağlantısı kalmıyor
  • Küçük ve işe yaramaz hale geliyor
  • Tarımsal üretime ya da inşaata uygun olmuyor

🔍 Çözüm: Ekonomik değeri kalmayan parsellerin tamamı kamulaştırılmalı (2942 s. Kanun m.12/3)

---

📜 3. Mevzuata Aykırı Planlama

• Kurum görüşlerinin alınmaması
  ↪️ Orman, DSİ, belediye gibi kurumlar sonradan itiraz ediyor.
  ➤ Planlar revize edilmek zorunda kalıyor.
• İmar planı ile uyumsuz sınır
  ↪️ Plan ve uygulama çelişince vatandaş tapuya güvenerek işlem yapamıyor.
• Fiili kullanım dikkate alınmıyor
  ↪️ Tapuda boş görünen yer aslında vatandaşın evi oluyor.

---

⚖️ 4. Hukuki Süreçlerde Patlayan Dava Yükü

• Kısmi kamulaştırmaya itiraz davaları
• Bedel artırım davaları
• Tam kamulaştırma istemli davalar
• Kamulaştırmasız el atma davaları (en risklisi!)

➡️ Tüm bu davalar süreci uzatır, maliyeti artırır, projeyi geciktirir.

---

👥 5. Vatandaşla Yetersiz İletişim ve Bilgilendirme

• Vatandaş süreci anlamıyor
• Evi ne kadar etkilenecek bilmiyor
• “Bir sabah geldiler, evi ölçüp gittiler” algısı oluşuyor

🔍 Bu durum sosyal gerginlik yaratır, süreci yasal zeminden çıkarıp “toplumsal sorun” haline getirir.

---

🧾 6. Planlama ile Uygulama Arasındaki Uyuşmazlık

• Haritada doğru gibi görünen sınır, sahada duvarın, ağacın ya da yolun içinden geçiyor
• Uygulama esnasında şantiye değişiklikleri, kamulaştırma kararını geçersiz kılıyor
• Bu da ek kamulaştırma, yeniden plan yapma, proje revizyonu gibi masraflı ve zaman alıcı sonuçlar doğuruyor

🏷️ 7. Değer Tespiti ve Uzlaşma Sorunları

• Eksik veya hatalı ekspertiz raporları
  ↪️ Aynı taşınmaz için farklı bilirkişi raporları çelişkili değerler ortaya koyar.
• Piyasa değeri yerine emsal bedel kullanımı
  ↪️ Gerçek piyasa koşulları göz ardı edilerek, düşük veya yüksek tespit yapılır.
  🔍 Çözüm: İhaleden önce en az iki bağımsız eksper görevlendirilip, raporlar karşılaştırılmalı; uzlaşı komisyonu süreci şeffaf yürütülmeli.

💰 8. Bedel Ödeme ve Hak Sahipliği Gecikmeleri

• Ödeme vadesinin aşılması
  ↪️ Hak sahiplerine bedel ödemeleri geç yapılır, faiz ve tazminat davaları açılır.
• Yanlış muhatap belirleme
  ↪️ Mirasçılar veya vekiller tam listede yer almaz; eksik ödemeler ve itirazlar artar.
  🔍 Çözüm: Tapu, nüfus ve miras kayıtları titizlikle incelenerek muhatap listesi kesinleştirilmeli; ödeme takvimi kanunda öngörülen sürelere göre planlanmalı.

📑 9. Kadastro ve Tapu Kayıt Hataları

• Yanlış parsel numaralandırması
  ↪️ Kamulaştırma sınırı haritada farklı, tapuda farklı parseli işaretler.
• Takyidat ve ipotek kayıtlarının göz ardı edilmesi
  ↪️ Üzerindeki şerhler çözümlenmeden karar verildiği için tapu tescilinde sorunlar yaşanır.
  🔍 Çözüm: Kamulaştırma kararı öncesi tapu kütüğü ve kadastro paftaları bir arada incelenip, tapu müdürlüklerinden kayıt dökümü alınmalı.

🔗 10. İrtifak, Geçit ve Kullanım Hakları İhlalleri

• Mevcut irtifak haklarının korunmaması
  ↪️ Komşu yol veya altyapı geçiş hakları dikkate alınmayarak, sonraki süreçte dava konusu olur.
• Yol geçiş izinlerinin atlanması
  ↪️ Tarımsal sulama veya enerji hatları için tanınmış geçit hakları yeni koridora taşınmaz.
  🔍 Çözüm: Proje başlangıcında irtifak sözleşmeleri ve yerleşik kullanım hakları tespit edilip, kamulaştırma sınırına dahil veya tekrar tesis edilerek korunmalı.

🧠 En Kritik Yanılgı

“Koridoru dar tutalım, ucuza çıkar” düşüncesi ➤
İkinci bir kamulaştırma ihtiyacı doğar, maliyet katlanır, davalar patlar.

---

🧭 1. Güzergâh Analizi ve Alternatif Üretimi

• Farklı güzergâh senaryoları hazırlanabilir (maliyet, arazi kullanımı, yapılaşma yoğunluğu, topoğrafya gibi katmanlarla)
• En az maliyetli ve en az müdahaleyle en uygun rota belirlenebilir.

🔍 Örnek: 3 alternatif güzergâh belirlenir, GIS üzerinden hangisinin daha az yerleşim alanına girdiği otomatik analiz edilir.

• 📌 Burada güzergah plan profilleri ve sanat yapıları projeleride göz önünde bulundurulmalı, mümkün olmayan durumlar göz ardı edilmemelidir.  Bazı durumlarda projenin bütünlüğü açısından kamulaştırma maliyeti gözardı edilebilir. Bazı durumlarda ise örneğin üstgeçitin yapımında kamulaştırma maliyeti aşırı yüksek çıkıyorsa, üst geçitin farklı bir yere kaydırılması gibi bir çözüm geliştirilebilir.

---

📐 2. Parsel ve Mülkiyet Analizi

• Tapu kadastro verileri ile mülkiyet sınırları üst üste bindirilir
• Kamulaştırma sınırı geçirilmeden önce, hangi parseller etkilenecek, kaç yapı var, kamu taşınmazı mı özel mülk mü gibi bilgiler otomatik çıkarılır
• Kısmi/tam kamulaştırma kararları bu analizlere göre verilir

📌 Avantaj: Sınır geçmeden önce kimin ne kadar etkileneceği net olarak görülür, itiraz riski azalır.

---

🏗️ 3. Yapı ve Kullanım Bilgisi ile Entegrasyon

• Uydu görüntüsü ve ortofotolarla fiili kullanım tespit edilir
  ➤ Tapuda “tarla” yazsa da, orada ev varsa bu önceden fark edilir
• Şehir planları (imar planları), çevresel hassasiyetler (dere, orman, SİT alanı) gibi tüm bilgiler GIS katmanlarında analiz edilir

---

🧮 4. Otomatik Alan, Etkilenen Parsel ve Bedel Hesabı

• GIS, geçtiği sınırın kaç metrekareye denk geldiğini, bu alanların hangi parselleri ne kadar etkilediğini otomatik hesaplar
• Arazi değerleme sistemi ile entegre edilirse, yaklaşık kamulaştırma maliyeti de tahmini olarak hesaplanabilir

💰 Sonuç: Proje başlamadan önce, maliyet-fayda analizi yapılabilir.

---

⚖️ 5. Hukuki Şeffaflık ve Kurumlar Arası Paylaşım

• Kamulaştırma sınırları sayısallaştırılmış, coğrafi referanslı ve değiştirilemez halde arşivlenir
• İlgili kurumlarla (Çevre Şehircilik, Belediyeler, DSİ, Orman, Kadastro) veri paylaşımı kolaylaşır
• Dava süreçlerinde delil olarak sunulabilir

👥 6. Halkla İletişim ve Katılım

• Etkilenen parseller harita üzerinde halka gösterilebilir
• Her vatandaş, kendi parseliyle ilgili durumu harita üstünden görebilir
• Dijital şeffaflık sağlanır, toplumsal tepki azalır

---

🔧 Kullanılan Araçlar

• ArcGIS, QGIS gibi yazılımlar
• Web tabanlı harita servisleri (WMS/WFS) ile entegrasyon
• Mobil uygulamalar ile yerinde veri toplama ve güncelleme

---

📌 Sonuç: GIS = Akıllı, Şeffaf, Hızlı Kamulaştırma

• 📏 Teknik doğruluk
• 🛡️ Hukuki güvenlik
• 🤝 Toplumsal kabul
• 💸 Finansal öngörü

Tüm bunlar için GIS entegrasyonu olmazsa olmaz hale geliyor. Özetle;

• Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS), kamulaştırma süreçlerinde modern, etkili ve şeffaf bir yaklaşım sunar. Güzergâh planlaması aşamasında; maliyet, topoğrafya, arazi kullanımı ve yapılaşma gibi farklı kriterler dikkate alınarak birden fazla alternatif rota geliştirilebilir 🧭. Bu alternatifler GIS analizleriyle karşılaştırılarak, en az maliyetli ve en az müdahale gerektiren güzergâh kolayca belirlenebilir. Bu analizler sırasında, projeye ait plan profilleri ve sanat yapılarının fizibilitesi de göz önünde bulundurularak gerçekçi kararlar alınması sağlanır.
• 📐 Parsel ve mülkiyet analizleri sayesinde, kamulaştırma sınırı geçmeden önce etkilenecek parseller, yapı sayısı ve mülkiyet türü (kamu/özel) belirlenebilir. Böylece hangi parsellerin kısmen ya da tamamen kamulaştırılacağı daha proje başında netleşir. Bu durum, sonradan ortaya çıkabilecek itirazların önüne geçer. 🏗️ Uydu görüntüleri ve ortofotolarla yapılan fiili kullanım tespiti sayesinde, tapuda “tarla” gözüken ama aslında yapı bulunan alanlar önceden fark edilir. İmar planları, çevresel hassas alanlar (dere, orman, SİT vb.) gibi veriler de analiz edilerek çevresel etkiler en aza indirilir.
• 🧮 GIS altyapısı ile; geçtiği güzergâhın yüzölçümü, kaç parseli etkilediği ve yaklaşık kamulaştırma bedeli otomatik olarak hesaplanabilir. Böylece proje başlamadan önce kapsamlı bir maliyet-fayda analizi yapılabilir 💰. ⚖️ Kamulaştırma sınırları coğrafi referanslı ve değiştirilemez biçimde dijital olarak arşivlenir, kurumlar arası veri paylaşımı kolaylaşır ve dava süreçlerinde delil niteliği kazanır. 👥 Ayrıca, halkın sürece katılımı da artırılır; vatandaşlar kendi parsellerinin durumunu dijital haritalar üzerinden görüntüleyebilir, bu da şeffaflığı ve toplumsal kabullenmeyi destekler.
• 🔧 ArcGIS, QGIS gibi profesyonel yazılımlar ve web tabanlı harita servisleri ile mobil uygulamalar sayesinde hem ofis hem de saha verileri etkin şekilde entegre edilir. 📌 Sonuç olarak; GIS kullanımı ile kamulaştırma süreci daha akıllı, hızlı, teknik olarak doğru, hukuki olarak sağlam ve toplumsal açıdan kabul edilebilir hale gelir.

Kamulaştırma, teknik olduğu kadar sosyolojik, hukuki ve ekonomik boyutlarıyla da oldukça karmaşık bir süreçtir. Ancak artık bu sürecin her adımında Yapay Zeka (AI) teknolojilerinden faydalanmak mümkün! 🧠 Özellikle CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) ile entegre çalışan AI sistemleri, hem kamusal planlamayı hem de vatandaşla etkileşimi yeni bir seviyeye taşıyor.

🧠 1. Akıllı Güzergâh ve Koridor Önerisi

Kamulaştırmanın en kritik adımı, güzergâh seçimidir. Yapay zeka, CBS verileriyle birlikte çalışarak aşağıdaki kriterlere göre en uygun güzergâhları otomatik önerebilir:

• 🏘️ Yerleşim alanlarına minimum etki
• 💰 En düşük kamulaştırma maliyeti
• ⛰️ Topografyaya uygunluk
• 🌿 Doğal ve çevresel hassas bölgelerden uzak durma

📊 Örnek: Derin öğrenme algoritmaları, yüz binlerce veriyi işleyerek optimum yol veya altyapı koridorunu belirleyebilir. Bu analiz, klasik yöntemlere göre hem daha hızlı hem de daha ekonomik sonuç verir.

🏘️ 2. Kamulaştırma Etki ve Risk Analizi

Yapay zeka, geçmişte yaşanmış binlerce kamulaştırma davasını analiz ederek:

• ⚠️ Hangi durumlarda dava açılma olasılığı yüksek?
• 🧱 Hangi yapı türleri (gecekondu, kaçak yapı vs.) daha fazla sorun çıkarıyor?
• 🗺️ Hangi bölgelerde süreçler tıkanıyor?

gibi önleyici risk analizleri yapabilir.

🔍 Böylece kurumlar sorun çıkmadan önce önlem alabilir, proje planlamasını daha güvenli yapabilir.

💬 3. Vatandaş Taleplerine 7/24 Otomatik Yanıt

Kamulaştırma sürecinde vatandaşların en çok sorduğu sorular:

• “Parselime kamulaştırma geldi mi?”
• “Ne zaman ödeme alacağım?”
• “İtiraz hakkım var mı?”

AI destekli sohbet botları bu tür sorulara doğru, hızlı ve sürekli yanıt verebilir 🤝

👥 Bu da hem kuruma olan güveni artırır hem de çalışanların üzerindeki bilgi yükünü azaltır.

🛰️ 4. Uydu Görüntüleri ile Yapı Tespiti ve Fiili Kullanım Analizi

Yapay zeka, uydu ve drone görüntülerinden:

• 🏠 Yapı sayısı
• 🏗️ Yapı tipi (konut, ticari, ahır vb.)
• 📦 Kullanım durumu (boş/dolu)

gibi bilgileri fiziksel olarak sahaya çıkmadan çıkarabilir.

📍 Eğer tapu ile fiili kullanım arasında fark varsa, bu fark önceden fark edilerek plan revize edilebilir. Bu da yanlış tespitlerin ve davaların önüne geçer.

⚖️ 5. Dava Tahmini ve Strateji Geliştirme

AI, daha önceki kamulaştırma davalarını analiz ederek:

• 📂 “Bu parsel dava açarsa sonuç ne olabilir?”
• 📈 “Bu bölgede ortalama ne kadar tazminat verildi?”
• 👨‍⚖️ “Hakimlerin geçmiş karar eğilimleri ne yönde?”

gibi istatistiksel tahminler sunabilir.

⚖️ Bu analizler sayesinde idareler, davalara karşı daha hazırlıklı olur, hukuki riskler minimize edilir.

💰 6. Ödeme Planlama ve Kaynak Yönetimi

Yapay zeka, kamulaştırılacak parsellerin değer analizini ve ödeme takvimini yaparak:

• 📆 Ne zaman, ne kadar ödeme yapılacağını öngörür
• 💸 Bütçenin kontrollü kullanılmasını sağlar
• 🧩 Aşamalı kamulaştırma programlarını optimize eder

Bu sayede mali kaynakların verimli kullanımı ve nakit akışının kontrolü sağlanır.

🧑‍🏫 Öğrenebilen Sistem: Mevzuat, Yargı Kararları ve Teknik Bilgiler

Yapay zekaya sadece veriyi değil, aynı zamanda öğretiyi de aktarabiliriz:

• 📚 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu ve yönetmelikleri
• ⚖️ Geçmiş mahkeme kararları
• 📏 Parsel geçiş kriterleri, sınır çizimleri, yol geometrisi gibi teknik veriler

AI, tüm bu bilgi havuzundan öğrenerek hızlı karar destek sistemleri sunabilir. Yani “öğret, uygula, optimize et” döngüsü ile yapay zeka artık sadece analiz eden değil, strateji geliştiren bir ortak hâline gelebilir.

🚀 Sonuç: AI + CBS = Akıllı Kamulaştırma Dönemi

Yapay zekanın kamulaştırma süreçlerine entegrasyonu:

• ⏱️ Daha hızlı
• 🔍 Daha şeffaf
• ⚖️ Daha adil
• 🔐 Daha düşük riskli

bir altyapı planlaması sağlar.

---

💡 Gelecekte kamulaştırma, artık sadece bir mühendislik işi değil; aynı zamanda veri bilimi, yapay zeka, hukuk ve planlamanın iç içe geçtiği çok disiplinli bir süreçtir. Bu süreci yönetecek uzmanlar ise teknolojiyi yakından tanıyan, öğrenmeye açık ve stratejik düşünebilen profesyoneller olacaktır.