Halihazır Planlarda Ölçülecek Unsurlar ve Hazırlama Esasları 📐🗺️

Kamulaştırma, ulaşım projeleri ve imar uygulamaları gibi birçok mühendislik çalışmasının temelini halihazır haritalar oluşturur. Halihazır haritaların hazırlanması, sadece arazi şeklinin değil; yapılar, altyapılar ve doğal unsurların da hassas biçimde ölçülmesini ve belgelenmesini gerektirir. Bu yazımızda Madde 9 ve Madde 10 kapsamında halihazır plan çalışmalarında hangi detayların ölçülmesi gerektiğini ve bu planların hangi ilkelere göre hazırlandığını tüm yönleriyle ele alıyoruz. 🚧📏

📌 1. Detay Alımına Başlamadan Önce Ne Yapılır?

Halihazır harita üretimi için ilk adım, yolun sınıfına göre bir koridor belirlemektir. Bu koridor:

➡️ Güzergâh ekseninin her iki yanına 50-60 metre olmak üzere,
➡️ Toplamda yaklaşık 100-120 metrelik bir alanı kapsar.

Bu geniş koridor, tüm detayların sağlıklı biçimde ölçülebilmesini sağlar. Koridor, kontrol teşkilatı ve yüklenici firma tarafından birlikte belirlenir.

🧭 2. Hangi Unsurlar Ölçülür? (Detaylı Liste)

Belirlenen koridor içinde kalan tüm önemli detaylar tespit edilir. İşte ölçülecek başlıca unsurlar:

✅ Taşınmaz sınırları, yapılar ve müştemilatlar
✅ Genel ve özel yollar
✅ Akarsular, sulama ve kurutma tesisleri
✅ Kum, taş ve maden ocakları
✅ Kültürel ve tarihi değer taşıyan yapılar
✅ İstinat duvarları
✅ Köprüler, menfezler, geçitler
✅ Çeşmeler, bentler, doğal su kaynakları
✅ Ağaç sıraları, önemli tekil ağaçlar
✅ Enerji hatları, elektrik direkleri
✅ Tarihi harabeler, antılar, havuzlar
✅ Tramvay yolları, bordür taşları, kaldırımlar
✅ Benzin tankları, mahzen girişleri
✅ Yer altı tesislerinin görülebilen bölümleri
✅ Demiryolları ve geçitleri
✅ Duvarlar, tel çitler, tahta perdeler
✅ Mezarlıklar, park alanları
✅ Hendek, ark, tonoz yapıları
✅ Doğal ve imalat şev sınırları, kafa hendekleri
✅ Kuyular
✅ Bağ, bahçe, tarla, mera, ormanlık alan sınırları
✅ Kayalık döküntüler ve büyük taş blokları

📝 Not: Bazı özel durumlarda, bu 120 m’lik koridor dışında kalan parsel sınırlarının da ölçümü yapılabilir. Özellikle kadastro paftaları grafik olduğunda veya Kadastro Müdürlüğü talep ettiğinde bu zorunluluk doğar.

🔐 3. Giriş İzinleri ve Yetkiler

Ölçüm çalışmaları sırasında bazı alanlara girilmesi gerekebilir. Bu süreçte:

🔸 Personel kimliği ile hareket edilir.
🔸 Ev, bahçe ve avlulara giriş, mal sahibinin muvafakati ile olur.
🔸 Askeri tesislere giriş, ancak yetkili makamların izniyle gerçekleşebilir.

Bu yetkiler, 2613 sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri Kanunu’nun 7. maddesi kapsamında sağlanır.

🧮 4. Ölçüm Yöntemi ve Hassasiyet Kriteri

Yapıların ölçümünde Elektronik Uzaklık Ölçer (EUÖ) kullanılır ve kutupsal yöntemle veri toplanır. Kontrol amacıyla cephe çekimleri yapılır.

📌 İki cephe ölçüm değeri arasındaki fark şu formüle göre değerlendirilir:

➡️ d = 0.03 + 0.0005 × S
(Burada S: cephe uzunluğu, d: kabul edilebilir maksimum farktır.)

Bu formül sayesinde ölçüm doğruluğu belirlenmiş olur.

🛰️ 5. Fotogrametrik Ölçüm Kullanılabilir mi?

Evet, idarenin görüşü alınarak fotogrametrik yöntemlerle de halihazır haritalar üretilebilir. Ayrıca:

🗂️ Daha önce başka kurumlar tarafından üretilmiş haritalar mevcutsa;
📍 Yersel yöntemde onay tarihi,
📍 Fotogrametrik yöntemde uçuş tarihi belirtilmek suretiyle
Bu veriler üzerinde revizyon ve sıklaştırma ölçümleri yapılabilir.

Halihazır Planın Hazırlanması 🗂️🏗️

Hazırlanan harita, yalnızca ölçümleri değil; kadastral mülkiyet sınırlarını ve kıymet takdirine esas olacak unsurları da içermelidir.

🎯 120 m’lik koridor dahilinde ölçülecek detaylar:

🔹 Binalar
🔹 Sanayi ve ticari tesisler
🔹 SIT alanları, kültür ve tabiat varlıkları
🔹 Çeşmeler, kuyular
🔹 Tarım arazisi sınırları
🔹 Kamuya ait altyapı tesisleri (kanalizasyon, içme suyu, doğalgaz, elektrik hatları vb.)
🔹 ENH, PTT, NSS, MSS, TEH, AEH, EYSS gibi iletim ve altyapı hatları

📐 Haritada gösterimler:

✔️ Kadastral ve sabit tesis sınırları: sürekli çizgi
✔️ Halihazır mülkiyet sınırları: kesik çizgi ile gösterilir.

🎯 Sonuç: Halihazır Planlar Neden Bu Kadar Önemli?

Halihazır haritalar, kamulaştırma, imar planlaması, altyapı projeleri ve taşınmaz değerleme süreçlerinin vazgeçilmez teknik belgeleridir. Doğru plan, sağlıklı uygulamanın temelidir. Bu nedenle detayların eksiksiz alınması ve yasal yetkilere uygun şekilde yürütülmesi büyük önem taşır.

🛠️ Ölçümler sırasında hem teknik hassasiyet, hem de mal sahibine karşı saygılı bir yaklaşım esastır. Gerekli durumlarda ilgili kurumlardan alınacak izinler ve belgeler sürecin sağlıklı yürümesi için gereklidir.

🗺️ Hali Hazır Planın Kısımları – Madde 12 Açıklamalı Rehber

Kamulaştırma ve yol projelerinde, hali hazır planların hazırlanması süreci büyük bir hassasiyet ve teknik bilgi gerektirir. Bu süreçte kullanılacak planların düzeni, kapsamı ve içeriği belirli bir sistematik içerisinde yürütülmektedir. Bu yazımızda, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde hazırlanan hali hazır planların Madde 12’ye göre nasıl oluşturulduğunu tüm detaylarıyla inceliyoruz. 🚧

📏 Plan Formatı ve Ölçek

Hali hazır planlar genellikle 1/2000 ölçeğinde ve şeritvari şekilde düzenlenir. Bu sayede hem araziye uyumlu hem de okunabilir bir harita üretimi sağlanır. Planın içeriğinde şu temel unsurlar yer alır:

🧱 Plan Üzerinde Gösterilecek Unsurlar

• 🎨 Gri Tonda Unsurlar: Hali hazır alımda ölçülen tüm detaylar gri renkte gösterilir.
• 📐 Proje Şevleri ve Sanat Yapıları: Açık mavi tonlarla, güzergâh ekseni boyunca, soldan sağa doğru km artışı olacak şekilde yerleştirilir.
• 🟥 Kamulaştırma Sınırları: Kamulaştırma alanlarının sınırları açıkça belirtilir.
• 🔲 Kadastro Sınırları:
  • Kadastral mülkiyet sınırları ➡️ düz çizgilerle
  • Hali hazır mülkiyet sınırları ➡️ kesik çizgilerle gösterilir.
• 🏘️ İmar Adaları: İmar planına giren bölgelerdeki imar adaları mavi renkle plan üzerine eklenir.
• 📍 Yerleşim Gösterimleri: Planın başlangıç ve bitişinde, yolun hangi şehir ve ilçelere gittiği yön okları ile belirtilir.
• 🏡 Mahalle ve Köy Sınırları: Her iki yöne köy/mahalle isimleri yazılarak sınırlar açıkça işaretlenir.
• ↩️ Kurp Elemanları: Kurplara ait geometrik bilgiler ilgili bölgelere yazılır.

🧮 Koordinat Özet Çizelgeleri

Hali hazır planlar, ülke koordinat sistemine göre hazırlanır. Koordinatlara ilişkin tüm bilgiler detaylı çizelgelerle belgelenir:

• 📌 YKN Koordinat Özet Tablosu: Yatay Kontrol Noktalarının koordinat bilgileri
• 📊 Aplikasyon Tablosu: Yatay güzergâh elemanlarına ait aplikasyon değerleri
• 🔄 Dönüşüm Parametreleri Tablosu:
  • A, B, X₀, Y₀, MQ, MP, dönüklük gibi dönüşüm parametreleri
  • Kullanılan koordinat sistemleri: ÜLKE, KADASTRO, İMAR, MEVZİİ vb.
  • Parametrelerin uygulandığı bölge isimleri ile birlikte

➡️ Çizelgedeki “düşünceler” sütununa, YKN’nin hangi kuruluşa ait olduğu bilgisi yazılır.

📌 Baş Pafta ve İçeriği

Planların en üst paftasında, yönlendirici ve tanımlayıcı bilgiler yer alır. Bu pafta üç bölümden oluşur:

🧭 1. Kılavuz Plan

Bu mini plan sayesinde projenin genel yapısı hızlıca anlaşılabilir:

• 🔼 Kuzey İşareti: Sağ alt köşeye yerleştirilir, altına ölçek yazılır.
• 🗺️ Güzergâh: Çerçevenin orta kısmına, geçtiği ilçe ve köylerle birlikte gösterilir.
• 🛣️ Başlangıç-Bitiş KM’leri: Kamulaştırılacak kesimin kilometre bilgileri yön okları ile belirtilir.
• 📍 Harita Kaynağı: KGM Turistik Harita linkinden alınan uygun bölüm kullanılır.

🧾 2. Başlık

Başlık bölümünde mutlaka şu bilgiler yer almalıdır:

• 📘 Yolun Adı: Programda yer alan resmi adıyla (örn. Devlet Yolu, İl Yolu, Turistik Yol)
• 📏 Kamulaştırılacak Kesim: Başlangıç ve bitiş kilometreleri açıkça yazılır.
• 🏙️ İmar Bilgisi: Eğer yolun geçtiği alanın tamamı imarlıysa, bu bilgi sol alt köşede ayrı bir şekilde belirtilir.

✅ 3. Onay Kısmı

Bu bölümde planı hazırlayan, kontrol eden ve diğer ilgili birimlerin imza ve kontrol alanları bulunur. Ayrıca bölge kontrol birimi isterse, plan cetveli de bu alana eklenir.

🔍 Neden Bu Kadar Detaylı?

Bu tür hali hazır planlar sadece kamulaştırma sürecinin değil; kıymet takdir komisyonlarının, tapu işlemlerinin, yapı analizlerinin ve imar uygulamalarının temel referans dokümanlarıdır. 📑

Dolayısıyla;

✔️ Planın ölçeği,
✔️ Renk kodlaması,
✔️ Koordinat sistemleri,
✔️ Teknik detaylar ve
✔️ Yön gösterimleri gibi her unsur; uygulamada hata payını en aza indirmek, mülkiyet haklarını korumak ve hukuki süreçlerde güvenilir bir dayanak sunmak için hayati önem taşır. ⚖️

📌 Sonuç

Madde 12, hali hazır planların sadece görsel haritalar olmadığını, aynı zamanda teknik, hukuki ve mühendislik açılardan donanımlı belgeler olduğunu net bir şekilde ortaya koyar. Yol projeleri, kamulaştırmalar ve planlama çalışmaları kapsamında bu tür planların hazırlanması, uzmanlık ve yönetmeliklere tam uyum gerektirir. 🧑‍💼📏