Kamulaştırma Nedir?
Kamulaştırma; devletin veya kamu tüzel kişiliklerinin, kamu yararını gözeterek özel mülkiyetteki taşınmazları zorunlu olarak satın alması veya el koyması sürecidir. Bu uygulama, kamu hizmetlerinin yürütülebilmesi veya kamuya fayda sağlayacak projelerin gerçekleştirilmesi için gerekli alanların elde edilmesini sağlar.
Kamulaştırma sürecinde, taşınmazın malikine ya da kiracısına adil bir bedel ödenmesi hukuken güvence altına alınmıştır. Türkiye’de kamulaştırma işlemleri, başta Kamulaştırma Kanunu olmak üzere çeşitli mevzuatlar çerçevesinde yürütülür.
Kamulaştırmanın Kapsamı
Kamulaştırma sadece bir taşınmazın tamamının ya da bir kısmının satın alınması olarak değerlendirilmemelidir. Süreçte;
- Taşınmaz üzerindeki yapılar ve müştemilatlar,
- Kullanım değeri,
- Kamulaştırmadan geriye kalan alanların durumu
gibi unsurlar da göz önünde bulundurulmalıdır.
Eğer kamulaştırma sonrasında geride kalan alan, malik tarafından tasarruf edilemez duruma gelmişse, bu kısmın da kamulaştırmaya dahil edilmesi gerekir.
Kamu Yararı Gerekçesi Titizlikle İncelenmelidir
Kamulaştırmaya konu olan projelerde gerçekten kamu yararının var olup olmadığı detaylı şekilde irdelenmelidir. Örneğin:
- Yol yapımı sırasında müteahhit firmanın kazı fazlası malzemeyi yakın bir alana dökmesi için gereksiz geniş kamulaştırma yapılması,
- Projeden dolayı taşınmazın arta kalan kısmının zarar göreceği halde, maliyeti artırmamak adına bu kısmın kamulaştırma dışı bırakılması,
hukuka ve kamulaştırmanın amacına aykırıdır. Bu tür uygulamalar, mülkiyet hakkının ihlali anlamına gelir.
Kamulaştırmanın Proje Sürecindeki Rolü
Kamulaştırma çoğu zaman sadece bir prosedür gibi algılansa da, aslında bir projenin başarılı şekilde hayata geçebilmesi için en kritik adımlardan biridir. Özellikle büyük altyapı projelerinde;
- Kamulaştırma biriminin profesyonelce kurulması,
- Süreci yönetecek kişilerin yetkin olması,
- Proje geliştirme aşamasında uzman görüşlerinin alınması
hayati önem taşır. Aksi halde kamulaştırma maliyeti, bazen projenin toplam maliyetinden bile fazla olabilir.
Kamulaştırmanın Hukuki Temeli: Anayasa
Kamulaştırma, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda mülkiyet hakkı kapsamında ele alınmıştır.
Anayasa Madde 35 – Mülkiyet Hakkı
“Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz.”
Anayasa Madde 46 – Kamulaştırma
“Devlet ve kamu tüzelkişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idarî irtifaklar kurmaya yetkilidir.”
Bu maddelere göre; mülkiyet hakkı sadece kamu yararı amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. Kamulaştırma kararı, keyfi değil; hukuki ve toplumsal gerekçelere dayanmalıdır.
Kamulaştırma Yapılan Yerde Başka Kamulaştırma Olması Durumunda Ne Olur ?
Eğer bir taşınmaz bir kamu yararı amacı taşıyorsa, başka bir kamu yararı projesi için kamulaştırılamaz; ancak devredilebilir. Hangi projenin kamu yararı açısından daha öncelikli olduğu ise ayrıca değerlendirilir.
Sonuç
Kamulaştırma süreci; hukuki, teknik, finansal ve sosyolojik boyutları olan çok yönlü bir süreçtir. Her adımında şeffaflık, kamu yararı ve mülkiyet hakkına saygı temelinde yürütülmesi zorunludur. Aksi takdirde hem vatandaş hakları hem de proje sürdürülebilirliği açısından ciddi sorunlar doğurabilir.
Kamulaştırma Kanunu: https://www.lexpera.com.tr/mevzuat/kanunlar/kamulastirma-kanunu-2942
Kamulaştırma ile ilgili tüm yazılar için: https://sabangul.com/kamulastirma/
Bu içerikte yer alan açıklamalar, Şaban GÜL tarafından hazırlanan kişisel yorum ve önerileri içermektedir. Bilgiler, yürürlükteki mevzuat ve teknik uygulamalardaki değişiklikler doğrultusunda zamanla geçerliliğini yitirebilir. Ayrıca, belirtilen değerlendirmeler kişi veya kurumlar tarafından bağlayıcı kabul edilmeyebilir.
Bu nedenle burada paylaşılan bilgiler nihai karar öncesinde mutlaka yetkili kurum veya uzman kişilerle görüşülerek teyit edilmelidir. Bu içerikler yalnızca yol gösterici niteliktedir.
Daha fazla bilgi ve görüşme için: 📧 sabangul67@gmail.com
ℹ️ Kamulaştırma Kategorisi Hakkında Bilgilendirme
📌 Bu bölümde yöneltilen sorular, başta 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu, 3402 sayılı Kadastro Kanunu ve diğer mülkiyete ilişkin mevzuatlar esas alınarak; ilgili yönetmelik ve tebliğler doğrultusunda yorumlanmıştır.
⚖️ Unutulmamalıdır ki burada verilen yanıtlar hukuki bağlayıcılık taşımaz.
👨⚖️ Eğer bir kamulaştırma davası sürecindeyseniz, mutlaka avukatınız ya da uzman kişilerle iletişime geçiniz.
🚫 Sosyal medyada yayılan teyitsiz bilgilere itibar etmeyiniz.
🏢 Resmi bilgi almak için idarenin ilgili müdürlükleriyle doğrudan iletişime geçiniz.
📍 En doğru bilgi, yalnızca kamulaştırma yapan idare tarafından sağlanabilir.
