Kamulaştırma Davaları Hangi Mahkemeye Açılır?

Kamulaştırma, devletin kamu yararı amacıyla özel mülkiyet üzerindeki hakları sınırlama veya ortadan kaldırma yetkisine sahip olmasıdır. Ancak bu süreç, hukuki bir dizi prosedürü ve karmaşık bir yargılama sürecini içerir. Kamulaştırma davalarında başvurulacak mahkeme, genellikle olayın niteliğine ve davanın içeriğine göre değişiklik gösterir. Peki, kamulaştırma davaları hangi mahkemelere açılır? Hadi bu sorunun yanıtını detaylıca inceleyelim.

1. Kamulaştırma (Satın Alma) Davaları: Asliye Hukuk Mahkemesi 🏛️

Kamulaştırma kanununun 7. maddesine göre, taşınmazın satın alınması yoluyla yapılan bir kamulaştırma işlemi söz konusu olduğunda, bedel tespiti ya da benzeri itirazlar gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu tür davalarda, taşınmazın bulunduğu yerin Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir.

Özellikle, devletin bir taşınmazı kamulaştırmaya karar vermesi ve malik ile anlaşamaması durumunda ortaya çıkan davalarda, Asliye Hukuk Mahkemesi devreye girer. Burada amaç, devlet tarafından belirlenen bedelin, taşınmaz sahibine uygun olup olmadığının tespiti ve belirsiz bedel üzerinden yapılan itirazlardır. Davacı, bedel tespitine itiraz etmek üzere Asliye Hukuk Mahkemesi‘ne başvurur.

Örnek: Bir kişi, kamulaştırma bedelinin düşük olduğunu düşündüğü için Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurabilir. Mahkeme, bu bedelin adil olup olmadığını araştırarak karar verir.

2. Kamulaştırmasız El Atma Davaları: İdare Mahkemesi ⚖️

Kamulaştırmasız el atma, devletin bir taşınmazı kamulaştırma yoluna gitmeden, doğrudan malike zarar vererek veya maliki mağdur ederek o taşınmaz üzerinde tasarruf etmesidir. Bu durumda, malikin hakları ciddi şekilde ihlal edilir ve hukuki bir dava süreci başlatılır.

Kamulaştırmasız el atma davaları, İdare Mahkemesi‘ne açılır. İdare Mahkemesi, kamulaştırmasız el atmaya ilişkin davalarda devletin işlemlerini ve idari işlemlerini denetler. Bu tür davalarda, devletin taşınmaz üzerindeki hakkını yasal bir şekilde elde edip etmediği sorgulanır.

Örnek: Bir belediye, kamu yararı adına bir alan üzerinde proje yapmaya karar verirken, taşınmaz sahibinin izni olmadan alana müdahale ederse, bu durumda malik, İdare Mahkemesi’nde kamulaştırmasız el atma davası açabilir.

3. Tapu İptali Davaları: Asliye Hukuk Mahkemesi 📝

Tapu iptal davaları, özellikle bir taşınmazın tapusunun yanlışlıkla ya da hileli bir şekilde başka bir kişiye devredilmesi durumunda ortaya çıkar. Eğer bir kişi, tapu kaydını iptal ettirmek istiyorsa, bu davayı Asliye Hukuk Mahkemesi‘nde açar.

Kamulaştırma ile bağlantılı olarak, devlet tarafından yapılan işlemlerde de tapu iptali gerekebilir. Örneğin, bir taşınmazın kamulaştırılması sonrasında, yanlış bir kişi üzerine tapu kaydının yapılmış olması durumunda, tapu iptal davası gündeme gelir.

Örnek: Eğer kamulaştırma sırasında, taşınmazın devri sırasında hatalı bir tapu kaydı yapılmışsa, malik, Asliye Hukuk Mahkemesi‘nde tapu iptali davası açabilir.

4. İzale-i Şuyu (Mülkiyet Anlaşmazlıkları) Davaları: Sulh Hukuk Mahkemesi 🏘️

İzale-i Şuyu, bir taşınmazın ortak mülkiyetinde bulunan kişilerin, aralarındaki anlaşmazlığı çözüme kavuşturmak için başvurdukları bir hukuki süreçtir. Kamulaştırma durumlarında, bir taşınmazda birden fazla malikin bulunması ve bu maliklerin arasındaki anlaşmazlıklar da ciddi hukuki sorunlara yol açabilir.

Devlet, ortak mülkiyetin engellenmesi amacıyla bu tür davalarda devreye girebilir. Ancak, mülkiyet anlaşmazlıklarının çözümü için başvurulacak mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi‘dir.

Örnek: İki kardeş, miras yolu ile kalan bir taşınmazı paylaşamadıkları için bu durumu çözmek üzere Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurabilirler.

5. Ecrimisil (Haksız İşgal) Davaları: Asliye Hukuk Mahkemesi ⚖️🏠

Haksız işgal (ecrimisil) davaları, bir kişinin taşınmazı, sahibinin izni olmadan kullanması veya işgal etmesi durumunda ortaya çıkar. Kamulaştırma davalarında da devlet tarafından bir taşınmazın kamulaştırılması sürecinde, eski maliklerin taşınmaz üzerinde yaptığı izinsiz kullanımlar ya da işgaller için Asliye Hukuk Mahkemesi‘ne başvurulabilir.

Örnek: Bir kişi, kamulaştırma süreci başlamadan önce taşınmazını terk etmemişse, devlet bu kişinin taşınmazı işgal etmesinin önüne geçmek için haksız işgal davası açabilir.

Sonuç olarak: Kamulaştırma Davalarında Hangi Mahkemeye Başvurulacağı Önemli 🔍

Kamulaştırma, sadece devletin hakkını değil, aynı zamanda özel mülkiyetin korunmasını da sağlayan bir süreçtir. Bu nedenle, kamulaştırma davalarının açılacağı mahkeme, davanın içeriğine ve sorunun niteliğine göre farklılık gösterir. Hem kamulaştırmanın kendisi, hem de bu süreçte ortaya çıkan hukuki anlaşmazlıkların çözümü, farklı mahkemelerde görülebilir. Bu nedenle, hangi mahkemeye başvurulacağına karar vermek için dava türüne özel olarak dikkatli bir analiz yapmak önemlidir.

Kamulaştırma sürecinin her aşamasında hak kayıplarını engellemek ve yasal sürecin doğru bir şekilde işlemesini sağlamak adına, uzman bir avukattan destek almak oldukça faydalı olacaktır.