📌 MADDE METNİNİN ÖZETİ:
Bu madde, mülkiyeti ihtilaflı (çekişmeli) olan taşınmaz mallar hakkında kamulaştırma işlemlerinin nasıl yürütüleceğini düzenler. Yani tapuda kayıtlı olan bir taşınmaz hakkında mülkiyet davası varsa ya da taşınmaz kadastro mahkemesinde davalı ise bu madde devreye girer.
⚖️ UYGULAMA MANTIĞI VE YORUMU:
1. 🔍 İdarenin Sorumluluğu: Mülkiyet Durumunun Araştırılması
İlk adımda idare, kamulaştırmak istediği taşınmazın üzerinde bir mülkiyet ihtilafı olup olmadığını araştırmak zorundadır. Bu araştırma:
- Tapu Müdürlüğü
- Kadastro Müdürlüğü
- Hukuk mahkemeleri
ve mahallinde (yerinde) yapılan incelemeler yoluyla yapılır.
2. ⚖️ İhtilaf Varsa: Mahkemeye Başvuru ve Bedelin Bankaya Yatırılması
Eğer:
- Taşınmaz tapuda kayıtlı ama mahkemede davası sürüyorsa,
- Ya da kadastro tespiti tamamlanmış ama hâlâ kadastro mahkemesinde dava konusuysa,
idare, 10. maddeye göre hazırladığı belgelerle birlikte taşınmazın bulunduğu asliye hukuk mahkemesine başvurur.
🔹 Bu başvuru ile idare:
- Kamulaştırma bedelinin tespit edilmesini,
- Bu bedelin, dava sonucu belli olacak hak sahibine ödenmesini,
- Taşınmazın idare adına tescil edilmesini talep eder.
💰 Kamulaştırma bedeli, mahkemenin belirttiği bankaya ve üçer aylık vadeli hesaba yatırılır.
3. 🏦 Kamulaştırma Bedelinin Ödenmesi ve Tescil
- Mahkeme, bedelin yatırılması ve gerekli tebligatların yapılması koşuluyla taşınmazın idare adına tesciline karar verir.
- Bu karar, tapu dairesine ve bankaya bildirilir.
📝 Eğer taşınmaz kamu hizmeti nedeniyle sicile kaydı gerekmeyen bir nitelik kazanmışsa, mahkeme sicil kaydının terkinine karar verebilir.
4. 🧾 Vergi İlişkisi ve Bildirim
- Tescil veya terkin sırasında, taşınmaz mal sahiplerinden vergi ilişkisi aranmaz.
- Ancak tapu dairesi, durumu vergi dairesine bildirir.
5. 👥 Hak Sahibi Kim Olursa Olsun – Bedel Güvence Altında
- Kamulaştırma bedeli, mülkiyet davası sonucunda hak sahibi olarak belirlenen kişiye ödenir.
- Hak sahibi mahkemeye başvurur, mahkeme bankaya yazı yazar ve para ödenir.
6. 🚫 Davete Uymayanlar Gıyaplarında İşlem Görür
- Davete uymayanların yokluğunda da işlem tamamlanabilir.
7. ⏳ İptal Davaları ve Bekletici Mesele Kuralı
- Eğer idari yargıda iptal davası açılmış ve yürütmenin durdurulması kararı verilmişse,
→ Mahkeme bekletici mesele kararı alır, yani sonucu bekler.
8. ❗ Davada Husumet Yanlış Yönlendirilmişse: Dava Gerçek Hasma Devam Eder
- Eğer tebligat veya ilan belgelerinde yanlış idare gösterilmişse, mahkeme davaya gerçek muhataba tebligat yaparak devam eder.
Bu, şekli eksikliklerin süreci engellememesi açısından önemlidir.
✅ SONUÇ: MADDE 18 NEYİ SAĞLAR?
Bu madde sayesinde, mülkiyet davası devam eden taşınmazların da kamulaştırılması mümkündür. Ancak:
- Bedel, kim haklı çıkarsa ona ödenir.
- Kamu yatırımları ihtilaflardan etkilenmeden ilerler.
- Vatandaşın hakkı güvence altına alınır.
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunundaki Orjinal Metni Aşağıda Verilmiştir ( Kanun için tıklayınız)
Tüm kanun maddesine erişmek için tıklayınız
MADDE 18
Değişik madde: 24/04/2001 t. 4650 s. K. m.10 1
İdare, kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın mülkiyeti üzerinde ihtilaf olup olmadığını, taşınmaz malın bulunduğu yerdeki tapu idaresi, kadastro müdürlüğü ve hukuk mahkemelerinden sorarak ve mahallinde araştırma yaparak tespit eder.
Yapılan araştırmalar sonucunda, taşınmaz malın tapuda kayıtlı olmakla birlikte mahkemede mülkiyeti üzerinde ihtilaf olduğu veya kadastrosu yapılmasına rağmen kadastro mahkemesinde davalı olduğunun tespit edilmesi halinde idarece, 10 uncu madde uyarınca hazırlanan belgelerin tamamı, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verilerek, taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin mülkiyet ihtilafıyla ilgili uyuşmazlığın sonucunda belli olacak hak sahibine peşin veya kamulaştırma 3 üncü maddenin ikinci fıkrasına göre yapılmış ise taksitle ödenmesi karşılığında idare adına tesciline karar verilmesi istenir.
Mahkemece, taşınmaz mal hakkındaki mülkiyet ihtilafı ile ilgili davanın tüm taraflarına, 10 uncu madde uyarınca tebligatların ve ilanların yapılması, taşınmazın kamulaştırma bedelinin yine bu maddedeki usule göre tespit edilmesi ve bu bedelin mülkiyet ihtilafıyla ilgili davanın sonucunda belli olacak hak sahibine ödenmek üzere idarece mahkemenin belirttiği bankaya 10 uncu madde uyarınca ve üçer aylık vadeli hesaba yatırılmasından sonra, bu bedelin ileride belli olacak hak sahibine ödenmesine ve taşınmaz malın idare adına tesciline karar verilir ve bu karar tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir. 3 üncü maddenin 2 nci fıkrasına göre yapılan kamulaştırmalarda mahkemece belirlenecek kamulaştırma bedelinin ilk ve takibeden taksitleri de mahkemenin belirlediği bankadaki üçer aylık vadeli hesaplara yatırılır.
Mülkiyet ihtilafı ile ilgili davanın sonucunda, hak sahibi olduğuna mahkemece karar verilen kişinin müracaatı üzerine kamulaştırma bedelini tespit eden mahkemenin, paranın bu hak sahibine ödenmesi için bankaya yazacağı talimat üzerine para hak sahibine ödenir.
Bu maddede öngörülen işlemler, mahkemenin davetine uymayanlar olduğu takdirde ilgilinin yokluğunda yapılır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz mal tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde mahkemece sicil kaydının terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak, tapu dairesi durumu ilgili vergi dairesine bildirir.
Mahkemece tespit edilen bu bedel taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkının kamulaştırma bedelidir.
14 üncü maddede belirtilen süre içinde, kamulaştırma işlemine karşı hak sahipleri tarafından idarî yargıda iptal davası açılması ve idarî yargı mahkemelerince de yürütmenin durdurulması kararı verilmesi halinde mahkemece, idarî yargıda açılan dava bekletici mesele kabul edilerek bunun sonucuna göre işlem yapılır.
Kamulaştırma işlemine karşı idarî yargıda iptal veya maddi hatalara karşı adli mahkemelerde açılacak düzeltim davalarında hangi idareye husumet yöneltileceğinin tebligat ve ilan belgelerinde açıkça belirtilmemiş veya yanlış gösterilmiş olması nedeniyle davada husumet yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılmak suretiyle davaya devam olunur.
- MADDE 10
2942 sayılı Kanunun 18 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
”Aynın ihtilaflı bulunması
Madde 18
İdare, kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın mülkiyeti üzerinde ihtilaf olup olmadığını, taşınmaz malın bulunduğu yerdeki tapu idaresi, kadastro müdürlüğü ve hukuk mahkemelerinden sorarak ve mahallinde araştırma yaparak tespit eder.
Yapılan araştırmalar sonucunda, taşınmaz malın tapuda kayıtlı olmakla birlikte mahkemede mülkiyeti üzerinde ihtilaf olduğu veya kadastrosu yapılmasına rağmen kadastro mahkemesinde davalı olduğunun tespit edilmesi halinde idarece, 10 uncu madde uyarınca hazırlanan belgelerin tamamı, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verilerek, taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin mülkiyet ihtilafıyla ilgili uyuşmazlığın sonucunda belli olacak hak sahibine peşin veya kamulaştırma 3 üncü maddenin ikinci fıkrasına göre yapılmış ise taksitle ödenmesi karşılığında idare adına tesciline karar verilmesi istenir.
Mahkemece, taşınmaz mal hakkındaki mülkiyet ihtilafı ile ilgili davanın tüm taraflarına, 10 uncu madde uyarınca tebligatların ve ilanların yapılması, taşınmazın kamulaştırma bedelinin yine bu maddedeki usule göre tespit edilmesi ve bu bedelin mülkiyet ihtilafıyla ilgili davanın sonucunda belli olacak hak sahibine ödenmek üzere idarece mahkemenin belirttiği bankaya 10 uncu madde uyarınca ve üçer aylık vadeli hesaba yatırılmasından sonra, bu bedelin ileride belli olacak hak sahibine ödenmesine ve taşınmaz malın idare adına tesciline karar verilir ve bu karar tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir. 3 üncü maddenin 2 nci fıkrasına göre yapılan kamulaştırmalarda mahkemece belirlenecek kamulaştırma bedelinin ilk ve takibeden taksitleri de mahkemenin belirlediği bankadaki üçer aylık vadeli hesaplara yatırılır.
Mülkiyet ihtilafı ile ilgili davanın sonucunda, hak sahibi olduğuna mahkemece karar verilen kişinin müracaatı üzerine kamulaştırma bedelini tespit eden mahkemenin, paranın bu hak sahibine ödenmesi için bankaya yazacağı talimat üzerine para hak sahibine ödenir.
Bu maddede öngörülen işlemler, mahkemenin davetine uymayanlar olduğu takdirde ilgilinin yokluğunda yapılır.
Kamulaştırılması yapılan taşınmaz mal tahsis edildiği kamu hizmeti itibariyle sicile kaydı gerekmeyen bir niteliğe dönüşmüş ise, istek halinde mahkemece sicil kaydının terkinine karar verilir.
Bu tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmaz. Ancak, tapu dairesi durumu ilgili vergi dairesine bildirir.
Mahkemece tespit edilen bu bedel taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkının kamulaştırma bedelidir.
14 üncü maddede belirtilen süre içinde, kamulaştırma işlemine karşı hak sahipleri tarafından idarî yargıda iptal davası açılması ve idarî yargı mahkemelerince de yürütmenin durdurulması kararı verilmesi halinde mahkemece, idarî yargıda açılan dava bekletici mesele kabul edilerek bunun sonucuna göre işlem yapılır.
Kamulaştırma işlemine karşı idarî yargıda iptal veya maddi hatalara karşı adli mahkemelerde açılacak düzeltim davalarında hangi idareye husumet yöneltileceğinin tebligat ve ilan belgelerinde açıkça belirtilmemiş veya yanlış gösterilmiş olması nedeniyle davada husumet yanlış yöneltilmiş ise, gerçek hasma tebligat yapılmak suretiyle davaya devam olunur.“ ↩︎
