🏛️ Kamu Yararı Kararını Kim Verir? (Madde 5 Açıklaması)
Kamulaştırmanın temel koşulu olan “kamu yararı” kararı, keyfi değil, belirli merciler tarafından alınmak zorundadır. 2942 sayılı Kanun’un 5. maddesi, bu yetkili mercileri açık şekilde belirlemektedir.
🔍 Neden Önemli?
Kamulaştırma, mülkiyet hakkına doğrudan müdahale anlamına gelir. Bu nedenle, halk yararına olduğu kanıtlanmadıkça uygulanamaz. İşte bu noktada “kamu yararı kararı” devreye girer.
⚙️ Karar Verici Merciler (Özetle ve Sadeleşmiş Biçimde)
🏢 a) Kamu Kurumları Adına Kamulaştırmalarda
- 🏛️ İlgili Bakanlık: Büyük projelerde (enerji, sulama vb.)
- 🏡 Köy İhtiyar Kurulu: Köy için yapılan kamulaştırmalarda
- 🏙️ Belediye Encümeni: Belediyelerin yaptığı kamulaştırmalarda
- 🧭 İl Daimi Encümeni: İl özel idareleri için
- 🏛️ İl İdare Kurulu: Devlet adına
- 🎓 Yükseköğretim Kurulu: YÖK projeleri için
- 📺 TRT, Üniversite vb.: Yönetim kurulları karar verir
- 🧭 İlçe İdare Kurulu: Aynı ilçeye bağlı birden fazla köy/belediye adına
- 🧭 İl İdare Kurulu: Aynı il içindeki birden fazla ilçe için
- 🏛️ Cumhurbaşkanı: Ayrı illerdeki kamu tüzelkişileri veya birden çok ili ilgilendiren kamulaştırmalarda
🗃️ b) Kamu Kurumları Yararına
- 📌 Yönetim kurulu, idare meclisi ya da yetkili idare organları karar alır.
👤 c) Gerçek ve Özel Hukuk Tüzelkişileri Adına
- 🏢 Yönetim organları başvuru yapar,
- 📍 Yetkili kurum: Denetiminden sorumlu köy, belediye, özel idare veya bakanlıktır.
⚠️ Önemli Notlar
- 📋 Karar verici makamların net tanımlanması, idari işlemin hukuka uygunluğunu sağlar.
- ⚖️ Aksi takdirde yapılan kamulaştırmalar iptal davasına konu olabilir.
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunundaki Orjinal Metni Aşağıda Verilmiştir ( Kanun için tıklayınız)
Tüm kanun maddesine erişmek için tıklayınız
Kamu yararı kararı verecek merciler şunlardır:
a) Kamu idareleri ve kamu tüzelkişileri:
- 3 üncü maddenin ikinci fıkrasında sayılan amaçlarla yapılacak kamulaştırmalarda ilgili bakanlık,
- Köy yararına kamulaştırmalarda köy ihtiyar kurulu,
- Belediye yararına kamulaştırmalarda belediye encümeni,
- İl özel idaresi yararına kamulaştırmalarda il daimi encümeni,
- Devlet yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
- Yükseköğretim Kurulu yararına kamulaştırmalarda Yükseköğretim Kurulu,
- Üniversite, Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulları,
- Aynı ilçe sınırları içinde birden çok köy ve belediye yararına kamulaştırmalarda ilçe idare kurulu,
- Bir il sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
- Ayrı illere bağlı birden çok kamu tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda Cumhurbaşkanı,
- Birden çok il sınırları içindeki Devlet yararına kamulaştırmalarda Cumhurbaşkanı.
b) Kamu kurumları yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulu veya idare meclisi, bunların olmaması halinde yetkili idare organları,
c) Gerçek kişiler yararına kamulaştırmalarda bu kişilerin, özel hukuk tüzelkişileri yararına kamulaştırmalarda ise; yönetim kurulları veya idare meclislerinin, yoksa yetkili yönetim organlarının başvuruları üzerine gördükleri hizmet bakımından denetimine bağlı oldukları köy, belediye, özel idare veya bakanlık.
