🏛️ İdareler Arası Taşınmaz Devrinde Kamulaştırma – Madde 30 Açıklaması
Türkiye’de kamu kurumlarına ait taşınmazların başka bir kamu kurumu tarafından ihtiyaç duyulması halinde satın alma veya kamulaştırma gibi süreçler devreye girer.
Bu durumda Kamulaştırma Kanunu’nun 30. maddesi devreye girer. Peki süreç nasıl işler? 👇
⚖️ MADDE 30 – İdareler Arası Kamulaştırma ve Devir Süreci
📌 1. Kural: Kamu Kurumu, Diğer Kamu Kurumunun Malını Kamulaştıramaz
🔒 Kamu tüzel kişilerinin sahip olduğu taşınmazlar, kaynaklar veya irtifak hakları başka bir kamu kurumu tarafından doğrudan kamulaştırılamaz.
🔁 Devir Süreci Nasıl İşler?
- 📝 İhtiyaç sahibi idare, 8. maddeye göre taşınmazın değerini tespit eder.
- 📬 Mal sahibi idareye yazılı başvuruda bulunur.
- ⏱️ Eğer mal sahibi idare 60 gün içinde cevap vermez veya devri kabul etmezse, konu Danıştay’a taşınır.
- ⚖️ Danıştay, 2 ay içinde kesin karar verir.
💵 Taraflar Bedelde Anlaşamazsa Ne Olur?
- Alıcı idare, 30 gün içinde mahkemeye başvurur.
- Mahkeme, 10. madde hükümlerine göre kamulaştırma bedelini belirler.
- Alıcı idare, bu bedeli peşin ve nakit olarak belirlenen bankaya yatırır.
- Banka makbuzu sunulduktan sonra:
- 🏛️ Mahkeme, taşınmazın tesciline karar verir.
- 💰 Bedel, mal sahibi idareye ödenir.
- 🔏 Karar tapu dairesine ve bankaya bildirilir.
📌 Tescil kararı kesindir. Ancak bedele ilişkin temyiz hakkı saklıdır.
🛑 Kullanım Sınırlamaları Nelerdir?
- Bu şekilde alınan taşınmaz, sadece belirtilen kamu hizmeti amacıyla kullanılabilir.
- Aksi kullanım hâlinde, devreden idare taşınmazı geri alabilir.
- Bu durum, tapuya şerh edilir.
🛡️ Güvenlik Gerekçeli Özel Durum
İçişleri Bakanlığı İstisnası (2018 Değişikliğiyle)
- İçişleri Bakanlığı’nın güvenlik gerekçesiyle ihtiyaç duyduğu taşınmazlar, Cumhurbaşkanı kararıyla:
- 🏦 Resen Hazine adına tescil edilir ve
- 🏢 Bakanlığa tahsis edilir.
📌 Bu taşınmazlar belediyelere, il özel idarelerine veya diğer kamu kurumlarına ait olabilir.
💰 Bedel Tespiti:
- Valilik, 60 gün içinde taşınmazın değerini resen belirler.
- İtirazlar doğrudan Danıştay’a yapılır, ancak:
- ❌ İtiraz işlemleri tescili durdurmaz.
- ❌ Mahkemeler yürütmeyi durdurma kararı veremez.
📐 Gerekli imar planı değişiklikleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından resen yapılır veya yaptırılır.
📚 Özetle:
| Süreç | Açıklama |
|---|---|
| 🔄 Kamu kurumları arası devir | Kamulaştırma değil; değer tespiti, yazılı başvuru, Danıştay ve gerekirse mahkeme ile yürür |
| 🛑 Kamusal kullanım şartı | Taşınmaz amacı dışında kullanılamaz, aksi halde geri alınabilir |
| 🛡️ Güvenlik istisnası | Cumhurbaşkanı kararıyla İçişleri Bakanlığına doğrudan tescil ve tahsis yapılabilir |
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunundaki Orjinal Metni Aşağıda Verilmiştir ( Kanun için tıklayınız)
Tüm kanun maddesine erişmek için tıklayınız
Değişik madde: 24/04/2001 t. 4650 s. K. m.171
Kamu tüzel kişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakları diğer bir kamu tüzel kişisi veya kurumu tarafından kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala, kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, 8 inci madde uyarınca bedelini tespit eder. Bu bedel esas alınarak ödeyeceği bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlık, alıcı idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili idarî dairesince incelenerek iki ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde; alıcı idare, devirde anlaşma tarihinden veya Danıştay kararının tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde, 10 uncu maddede yazılı usule göre mahkemeye başvurarak, kamulaştırma bedelinin tespitini ister. Bu durumda yapılacak yargılamada mahkemece, 29.6.1938 tarihli ve 3533 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz.
Mahkemece, 10 uncu maddede öngörülen usule göre kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen miktarın, peşin ve nakit olarak mal sahibi idareye verilmek üzere belirleyeceği bir bankaya yatırılması ve yatırıldığına dair makbuzun ibraz edilmesi için alıcı idareye onbeş gün süre verilir. Gereken hallerde bu süre bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir. Alıcı idare tarafından kamulaştırma bedelinin mal sahibi idare adına bankaya yatırıldığına dair makbuzun ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın alıcı idare adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin mal sahibi idareye ödenmesine karar verilir ve bu karar, tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir. Tescil hükmü kesin olup tarafların bedele ilişkin temyiz hakları saklıdır.
Bu suretle devir alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır ve devir amacı veya devreden idarenin izni dışında başkaca bir kamusal amaçla kullanılamaz. Aksi takdirde devreden idare, 23 üncü madde uyarınca taşınmaz malı geri alabilir. Bu husus tapu kütüğünün beyanlar hanesine şerh verilir.
İçişleri Bakanlığının güvenlik gerekçesiyle ihtiyaç duyduğu, kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler ve il özel idareleri dâhil mahalli idareler ve diğer kamu tüzel kişilerine ait taşınmazlar, kaynak veya irtifak hakları, Cumhurbaşkanı kararıyla resen Hazine adına tescil ve İçişleri Bakanlığına tahsis edilir. Taşınmazın bedeli, tescil işleminden itibaren altmış gün içinde bu Kanunun 11 inci maddesinde belirtilen kriterler de dikkate alınmak suretiyle valiliklerce resen tespit edilir. Bedele ilişkin itirazlar Danıştaya yapılır. İtirazlar tescil işlemini durdurmaz. Mahkemelerce ihtiyati tedbir ve yürütmenin durdurulması kararları verilemez, 3533 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz. Bu taşınmazlara ilişkin olarak ihtiyaç duyulan imar planı değişiklikleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca resen yapılır veya yaptırılır.
Değişik fıkra: 02/07/2018 t. 700 s. KhK. m.862
- MADDE 17
2942 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
”MADDE 30
Kamu tüzel kişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakları diğer bir kamu tüzel kişisi veya kurumu tarafından kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala, kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, 8 inci madde uyarınca bedelini tespit eder. Bu bedel esas alınarak ödeyeceği bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlık, alıcı idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili idarî dairesince incelenerek iki ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde; alıcı idare, devirde anlaşma tarihinden veya Danıştay kararının tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde, 10 uncu maddede yazılı usule göre mahkemeye başvurarak, kamulaştırma bedelinin tespitini ister. Bu durumda yapılacak yargılamada mahkemece, 29.6.1938 tarihli ve 3533 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz.
Mahkemece, 10 uncu maddede öngörülen usule göre kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen miktarın, peşin ve nakit olarak mal sahibi idareye verilmek üzere belirleyeceği bir bankaya yatırılması ve yatırıldığına dair makbuzun ibraz edilmesi için alıcı idareye onbeş gün süre verilir. Gereken hallerde bu süre bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir. Alıcı idare tarafından kamulaştırma bedelinin mal sahibi idare adına bankaya yatırıldığına dair makbuzun ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın alıcı idare adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin mal sahibi idareye ödenmesine karar verilir ve bu karar, tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir. Tescil hükmü kesin olup tarafların bedele ilişkin temyiz hakları saklıdır.
Bu suretle devir alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır ve devir amacı veya devreden idarenin izni dışında başkaca bir kamusal amaçla kullanılamaz. Aksi takdirde devreden idare, 23 üncü madde uyarınca taşınmaz malı geri alabilir. Bu husus tapu kütüğünün beyanlar hanesine şerh verilir.“ ↩︎ - MADDE 86
4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun;
a) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “kanunlarla” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle” ibaresi eklenmiş ve ikinci fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
b) 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (10) ve (11) numaralı alt bentlerinde yer alan “Bakanlar Kurulu” ibareleri “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.
c) 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı veya bakanlıklar” şeklinde değiştirilmiştir.
ç) 12 nci maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “İçişleri, Maliye, Çevre ve Şehircilik, Gıda, Tarım ve Hayvancılık ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlıklarının görüşü alınmak suretiyle Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün bağlı bulunduğu Bakanlıkça hazırlanarak Bakanlar Kurulunca bir yıl içinde” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
d) 25 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.
e) 27 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
f) 30 uncu maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir. ↩︎
