Kamulaştırma Sürecinde Tapu Şerhleri: 7. Madde Bilgi Şerhi ve 31/B Yasaklayıcı Şerhi

Kamulaştırma, devletin ve diğer kamu tüzel kişiliklerinin kamu yararı amacıyla özel mülkiyetteki taşınmazlara müdahale ettiği en radikal ve en karmaşık idari işlemlerden biridir. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu, bu sürecin hem hukuki hem de teknik aşamalarını detaylı şekilde düzenlemiştir. Ancak uygulamada en çok kafa karışıklığı yaratan konuların başında, tapu siciline konulan kamulaştırma şerhleri gelmektedir.

Bu yazıda, özellikle uygulamada sık karşılaşılan 7. madde bilgi şerhi ile 31/B şerhinin anlamını, hangi aşamada konulduklarını, hukuki sonuçlarını ve farklarını kapsamlı bir biçimde açıklayacağız.

Kamulaştırma Sürecinin Başlangıcı ve 7. Madde Uyarınca İdari Şerh

Yasal Dayanak: 2942 sayılı Kanun, Madde 7

Kamulaştırma işleminin daha henüz mahkemeye yansımadan önceki ilk adımlarında, kamulaştırmayı yapacak idare bazı teknik ve hukuki hazırlıkları tamamlamakla yükümlüdür. Bu kapsamda;

• Kamulaştırılacak taşınmazın sınırlarını, cinsini ve yüzölçümünü gösterir planlar hazırlanır.
• Taşınmazın malik veya zilyetleri tespit edilir.
• Tapu, nüfus ve vergi kayıtları incelenerek ilgililerin kimlik ve adres bilgileri belirlenir.
• Vergi dairesinden, taşınmazın beyan değeri ya da takdir edilen rayiç değeri alınır.

7. Madde Şerhi Nedir?

Bu işlemler tamamlandıktan sonra, kamulaştırma kararı alındığında, idare, ilgili taşınmazın kayıtlı bulunduğu tapu müdürlüğüne yazı yazarak, bu taşınmaz hakkında “kamulaştırma süreci başlatılmıştır” anlamına gelen bir bilgi şerhi koydurur. Bu şerh, taşınmazın tapu kaydına işlenir ve üçüncü kişilere önleyici değil, bilgilendirici nitelikte bir uyarı görevi görür.

Süresi ve Hukuki Etkisi:

Bu idari şerh, 6 ay içinde mahkemeye başvurulmaz ve kamulaştırma davası açıldığını belgeleyen resmi evrak tapu müdürlüğüne sunulmazsa, tapu müdürlüğü tarafından re’sen silinir. Bu yönüyle 7. madde şerhi, şarta bağlı geçici bir kayıttır.

Kamulaştırma Davasının Başlaması ve 31/B Şerhi

Yasal Dayanak: 2942 sayılı Kanun, Madde 31 (b)

Kamulaştırma süreci, idarenin mahkemeye başvurarak kamulaştırma bedelinin tespiti ve taşınmazın tescili için dava açmasıyla birlikte resmen yargıya taşınmış olur. İşte bu noktada, malikin mülkiyet hakkı henüz sona ermemiş olsa da, tasarruf yetkisi ciddi şekilde kısıtlanır.

Madde 31’in (b) fıkrası şu şekilde düzenlenmiştir:

“Mahkemece 10 uncu madde uyarınca yapılan tebligat, davet veya ilanen tebliğden sonra taşınmaz malın başkasına devir ve ferağ veya temliki yasaktır.”

31/B Şerhinin Uygulama Amacı:

Bu şerh ile, malikin taşınmazı satması, bağışlaması, ipotek etmesi veya devretmesi engellenmiş olur. Yani malik hâlâ taşınmaz sahibi görünse de, artık fiilen tasarruf hakkı kalmamıştır. Bu nedenle bu şerh, mülkiyet hakkının kamu yararı için sınırlandırılmasının somut uygulamasıdır.

7. Madde Şerhi ile 31/B Şerhi Arasındaki Farklar

31/B Şerhi Bulunan Taşınmazlarda Ne Tür İşlemler Yapılabilir?

Her ne kadar tasarruf yetkisi sınırlansa da, bu şerh taşınmazın;

• Parselasyonuna,
• İmar uygulamasına,
• Düzenleme ortaklık payı alınmaksızın imar uygulamasına girmesine

engel değildir. Bu özellik, kamulaştırmanın imar hukukuyla bağlantılı yönlerini ortaya koyar.

Kısmi kamulaştırmalarda ise yalnızca kamulaştırılan kısmın üzerine 31/B şerhi konmalıdır. Daha büyük bir alana şerh konulursa, malik istemese dahi idare re’sen ifraz işlemi ile düzeltme yapabilir.

31/B Şerhi Nasıl Kaldırılır?

Şerhin kaldırılması sadece:

• Kamulaştırmayı yapan idarenin yazılı talebiyle mümkündür.
• Tapu müdürlüğü, malikin tek başına başvurusu ile bu şerhi silemez.
• Ancak malik, şerhin hukuka aykırı olduğu kanaatindeyse dava açma hakkını kullanabilir.

Sonuç ve Değerlendirme

Kamulaştırma sürecinde tapuya konulan şerhler, sadece teknik bir işlem değil, aynı zamanda mülkiyet hakkının sınırlanma biçimidir. Özellikle 31/B şerhi, mülkiyet hakkı sona ermeden önce yapılan en keskin müdahaleyi temsil eder. Bu şerhler, hem maliki, hem üçüncü kişileri, hem de yatırımcıları doğrudan ilgilendiren ciddi hukuki sonuçlar doğurur.

Bu nedenle hem kamu idarelerinin, hem maliklerin, hem de emlak sektöründeki profesyonellerin bu şerh türlerini, konulma zamanlarını ve etkilerini çok iyi bilmesi gerekir. Aksi takdirde, tapu sicilinde yer alan küçük bir “şerh” notu, büyük hukuki uyuşmazlıklara yol açabilir.

Yasal Uyarı ve Bilgilendirme Notu:
Bu içerikte yer alan açıklamalar, Şaban GÜL tarafından hazırlanan kişisel yorum ve önerileri içermektedir. Bilgiler, yürürlükteki mevzuat ve teknik uygulamalardaki değişiklikler doğrultusunda zamanla geçerliliğini yitirebilir. Ayrıca, belirtilen değerlendirmeler kişi veya kurumlar tarafından bağlayıcı kabul edilmeyebilir.

Bu nedenle burada paylaşılan bilgiler nihai karar öncesinde mutlaka yetkili kurum veya uzman kişilerle görüşülerek teyit edilmelidir. Bu içerikler yalnızca yol gösterici niteliktedir.

Daha fazla bilgi ve görüşme için: sabangul67@gmail.com

Kamulaştırma Kategorisi Hakkında Bilgilendirme
Bu bölümde yöneltilen sorular, başta 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu, 3402 sayılı Kadastro Kanunu ve diğer mülkiyete ilişkin mevzuatlar esas alınarak; ilgili yönetmelik ve tebliğler doğrultusunda yorumlanmıştır.
Unutulmamalıdır ki burada verilen yanıtlar hukuki bağlayıcılık taşımaz.
Eğer bir kamulaştırma davası sürecindeyseniz, mutlaka avukatınız ya da uzman kişilerle iletişime geçiniz.
Sosyal medyada yayılan teyitsiz bilgilere itibar etmeyiniz.
Resmi bilgi almak için idarenin ilgili müdürlükleriyle doğrudan iletişime geçiniz.
En doğru bilgi, yalnızca kamulaştırma yapan idare tarafından sağlanabilir.