⛔ Hak Düşürücü Süre (Madde 38 – MÜLGA)
📜 Mülga Madde Metni:
“Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırma hiç yapılmamış iken kamu hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik, zilyed veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl geçmekle düşer. Bu süre taşınmaz mala elkoyma tarihinden başlar.”
❗ Anayasa Mahkemesi İptal Kararı:
- E. 2002/112, K. 2003/33, Tarih: 10.04.2003
- İptal Gerekçesi: Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemenin Anayasa’nın mülkiyet hakkı ile hak arama özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi.
- Sonuç: Madde 38 tamamen yürürlükten kaldırıldı.
🧭 Ne Anlama Geliyordu?
Bu madde, fiili el atma durumlarında, maliklerin veya mirasçıların 20 yıl içinde dava açmaması durumunda tüm haklarını kaybedeceğini öngörüyordu.
⚠️ Eski Hükmün Uygulaması Şöyleydi:
- 📅 El koyma tarihi → Süre başlardı
- ⏳ 20 yıl geçince → Malik artık dava açamazdı
- ⚖️ Hak düşümü → Mahkemeler, süre nedeniyle davayı reddederdi
❌ Neden İptal Edildi?
Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemenin;
- 📌 Mülkiyet hakkını ihlal ettiğini (Anayasa md. 35),
- 📌 Hak arama özgürlüğünü kısıtladığını (Anayasa md. 36),
- 📌 Devletin mülkiyet koruma yükümlülüğüyle bağdaşmadığını
belirtti.
🏛️ Güncel Hukuki Durum Nedir?
✅ Malik ve mirasçılar artık:
- Fiili el atmaya karşı her zaman dava açabilir.
- Zamanaşımı veya hak düşümü engeline takılmazlar.
- Tazminat, ecrimisil ya da bedel tespiti talepleriyle idare aleyhine mahkemeye başvurabilirler.
📌 Uygulamadaki Önemi
- Belediyeler, Karayolları, DSİ gibi idarelerin kamulaştırmasız el atma işlemleri artık süresiz denetime tabidir.
- Vatandaş, taşınmazına fiilen el konulduysa, 20 yıl bile geçmiş olsa dava açabilir.
- Bu değişiklik özellikle kamulaştırmasız el atma mağdurlarının lehinedir. ⚖️
📝 Yorum:
Bu iptal kararı, mülkiyet hakkı ve hukuki güvenlik ilkesi açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Devletin, bireyin malına el koyarken kamulaştırma sürecini eksiksiz tamamlaması zorunlu hale gelmiştir. 🏛️📢
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunundaki Orjinal Metni Aşağıda Verilmiştir ( Kanun için tıklayınız)
Tüm kanun maddesine erişmek için tıklayınız
İptal madde: E. 2002/112 K. 2003/33 10/04/2003 t. AyM K.
Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırma hiç yapılmamış iken kamu hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik, zilyed veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl geçmekle düşer. Bu süre taşınmaz mala elkoyma tarihinden başlar.
