🚨 Acele Kamulaştırma (Madde 27) Nedir?
🧾 Madde Özeti:
Acele kamulaştırma, olağanüstü durumlar veya kamu yararının ivedilikle gerektirdiği hâllerde,
Kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere,
taşınmaza mahkeme kararıyla el konulmasını mümkün kılan özel bir kamulaştırma yöntemidir.
🛠️ Uygulama Gerekçeleri – Ne Zaman Acele Kamulaştırma Yapılır?
| Durum | Yetki / Dayanak |
|---|---|
| 🛡️ Yurt savunması ihtiyacı | 3634 sayılı Millî Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu |
| ⚠️ Cumhurbaşkanınca belirlenen acelelik halleri | Cumhurbaşkanı Kararı gereklidir |
| 🏛️ Özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlar | Deprem, afet, savaş, stratejik projeler gibi durumlar |
| 🛣️ Otoyol, hızlı tren, enerji hattı gibi acil altyapı yatırımları | Karayolları Genel Müdürlüğü gibi idarelerin talebiyle yapılabilir |
⚖️ Acele Kamulaştırma Süreci – Adım Adım
- İdare başvuru yapar
Örneğin Karayolları Genel Müdürlüğü, otoyol projesi için acele kamulaştırma ister. - Mahkemeye başvuru yapılır
Mahkeme, 7 gün içinde taşınmazın bedelini belirleyecek bilirkişileri atar. - Kıymet tespiti yapılır
10. madde ve 15. madde uyarınca belirlenen bilirkişiler kıymet takdiri yapar. - Bedel bankaya yatırılır
Tespit edilen bedel, mal sahibi adına bankaya yatırılır. - El koyma kararı verilir
Mahkeme, idareye taşınmaza el koyma yetkisi tanır. - Tapuya şerh verilir
Tapu kütüğüne “devir ve temlik yasağı” şerhi konulur. - Taşınmaz boşaltılır
20. maddeye göre taşınmaz, idarenin talebiyle boşaltılır.
📌 Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) Örneği
🛣️ Senaryo:
- KGM, acil bir otoyol projesi için güzergâh üzerinde kalan A şahsına ait arsaya acele kamulaştırma uygular.
- Cumhurbaşkanı kararı ile acelelik onaylanır.
- Mahkeme kıymet takdirini yapar ve 1.500.000 TL bedel bankaya yatırılır.
- Karar tapuya bildirilir ve el koyma işlemi tamamlanır.
- A şahsı tahliye edilir, ancak detaylı kamulaştırma süreci daha sonra tamamlanır (dava, tescil vs.).
💬 Önemli Noktalar
- 🕐 Süre çok hızlı işler: 7 gün içinde mahkeme karar verir.
- ⚖️ Mülkiyet henüz geçmez: El koyma olur ama tescil ve kesin bedel daha sonra belirlenir.
- 💸 Bedelin tamamı yatırılmalıdır.
- 📝 Tapu şerhi, devri engeller.
- 🏚️ 20. madde uyarınca tahliye süreci işler.
- 💬 İtiraz edilebilir, ancak dava süreçleri kamulaştırmayı durdurmaz.
⚠️ Yargı ve Özel Durumlar
- 2018 yılında eklenen hükme göre, bazı özel projelerde sadece ilk taksit yatırılarak el konulabilir.
- Mal sahibi, kıymet takdirine ve işlemlere karşı mahkemede dava açabilir.
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunundaki Orjinal Metni Aşağıda Verilmiştir ( Kanun için tıklayınız)
Tüm kanun maddesine erişmek için tıklayınız
3634 sayılı Millî Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Cumhurbaşkanınca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 10 uncu madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10 uncu maddeye göre yapılacak davetiye ve ilânda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir.
Değişik fıkra: 02/07/2018 t. 700 s. KhK. m.861
Mahkemece verilen taşınmaz mala el koyma kararı tapu müdürlüğüne bildirilir. Taşınmaz malın başkasına devir, ferağ veya temlikinin yapılamayacağı hükmü tapu kütüğüne şerh edilir. El koyma kararından sonra taşınmaz mal 20 nci madde uyarınca boşaltılır.
Ek fıkra: 19/04/2018 t. 7139 s. K. m.292
Bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir.
- MADDE 86
4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun;
a) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “kanunlarla” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle” ibaresi eklenmiş ve ikinci fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
b) 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (10) ve (11) numaralı alt bentlerinde yer alan “Bakanlar Kurulu” ibareleri “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.
c) 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Bakanlıklar veya Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı veya bakanlıklar” şeklinde değiştirilmiştir.
ç) 12 nci maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “İçişleri, Maliye, Çevre ve Şehircilik, Gıda, Tarım ve Hayvancılık ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlıklarının görüşü alınmak suretiyle Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün bağlı bulunduğu Bakanlıkça hazırlanarak Bakanlar Kurulunca bir yıl içinde” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
d) 25 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.
e) 27 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
f) 30 uncu maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir. ↩︎ - MADDE 29
2942 sayılı Kanunun 27 nci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Mahkemece verilen taşınmaz mala el koyma kararı tapu müdürlüğüne bildirilir. Taşınmaz malın başkasına devir, ferağ veya temlikinin yapılamayacağı hükmü tapu kütüğüne şerh edilir. El koyma kararından sonra taşınmaz mal 20 nci madde uyarınca boşaltılır.” ↩︎
